Көмір өндірісіне қолдау қажет

Жаңалықтар
03.09.2019, 10:03
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

Қазақстанның көмір өндірісі – елдің энергетикалық қауіпсіздігі тікелей тәуелді болып табылатын базалық салалардың бірі. Көмір саласы Қазақстанда электр энергиясының 70 пайыз өндірісін, кокс-химия өндірісінің 100 пайыз тиелімін қамтамасыз етеді және халық пен коммуналдық-тұрмыстық сектордың отынға деген қажеттілігін толықтай қанағаттандырады.

Тау-кен өндірушілері және тау-кен металлургиялық кәсіпорындардың республикалық қауымдастығының мәлімдеуінше, бұл сала экономика үшін стратегиялық маңызды, сондықтан өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін сенімді негіз болып саналады.

Қазақстандағы көмір саласы бойынша ғаламдық та, сол сияқты жергілікті сипаттағы да мәселелер баршылық. Мысалы, отын бағасының құбылуы мен көліктік шығындардың көптігі, жоғары білікті кадрлардың жетіспеушілігі, шахтерлердің әлеуметтік қорғалуы, шағын қалалар болашағы, т.т. мәселелер.

Көмір экспортының әртараптылығы, жаңа нарықтар мен бағдарлар іздеу – бұл саладағы басты проблемалар. Соңғы онжылдықта қазақстандық энергетикалық көмір нарығы ретінде дәстүрлі еуропалық нарық қалыптасқаны белгілі. Алайда соңғы жылдары Еуроодақ елдерінде экологиялық тараптар қатаңдатылып, көмірден электр энергиясын алу қысқарды, жыл басынан бері Солтүстік-Батыс Еуропада көмір бағасы 33 пайызға түсті. Бұл жағдайлар қазақстандық көмір экспортының Оңтүстік-Шығыс Азия мен Үндістан субконтинентті елдері мен Жапония, Оңтүстік Ко рея нарықтарына бағдарлану қажеттілігін көрсетеді.

Көмір тасымалы үшін темір жол – іс жүзінде көліктің баламасыз түрі. Сондықтан да ол Қазақстан темір жолының әлеуметтік жүктер тасымалының негізін құрайды.

Айталық, өткен 2018 жылы 105 млн тоннадан астам көмір тиеліп тасымалданған, бұл 2017 жылға қарағанда 3%-ке жоғары. Ел ішінде оның 74 млн тоннадан астамы тасымалданған, экспортқа 31 млн тоннаға жуық көмір шығарылған. Қазақстанның коммуналдықтұрмыстық қажеттіліктеріне 10 млн тонна көмір тасымалданған.

Ал биылғы 2019 жылы 106,6 млн тонна көмір тасымалдау жоспарлануда, соның ішінде қазақстандық тұтынушылар үшін 72 млн тонна, экспортқа 34,6 млн тонна шығару жоспарланған. Алғашқы 5 айдың қорытындысы бойынша қатты отын тиелімі 41 млн тоннаны құраған, бұл өткен жылдың көрсеткішінен 2% кем. Себеп, Жылу электр орталығы қоймаларында бар қорға байланысты техникалық көмірге сұраныс төмендеген.

Мамандардың айтуынша, көмір саласына темір жол тарифтері де айтарлықтай ықпал етеді. Себебі 2019 жылы елде магистральдық темір жол желісі мен темір жол қызметін пайдалану тарифі өсті. Ал кейбір экспорттық бағыттар бойынша темір жол тарифтерінің шетел мемлекеттерінде темір жол көлігімен көмір тасымалдау тарифін қоса алғанда артуы қазақстандық көмір экспортын шығынға батырды. Соған орай «Тау-кен өндірушілері және тау-кен металлургиялық кәсіпорындардың республикалық қауымдастығы» ЗТБ алдағы уақытта магистральдық темір жол желісі мен локомотив тартымы қызметі үшін тарифтің өсуін болдырмау мақсатында ҚТЖ-ның тарифтік саясатын қайта қарастыруды дұрыс көреді. Тарифті ұстап тұрудың бір жолы – тариф құру барысында транзиттен түсетін табысты «бірыңғай касса» әдісімен пайдалану деп санайды.

Көлік тасымалына шығынды және елдің ішкі нарығында тұтынушылар үшін көмір бағасын азайтудың тағы бір жолы – темір жол арқылы жекеменшік тасымалдаушыларды дамыту және олардың пайда болуына жағдай жасап, барынша қолдау көрсету. Айта кетерлігі, жеке тасымалдаушылар кейбір бағдарлар бойынша 2018 жылдың 1 қарашасынан бастап сынақтық режимде жұмыс істей бастаған. Қауымдастық Үкімет пен уәкілетті министрліктің бүгінгі таңда көмір саласына қатысты шешілмей жатқан мәселелерге ерекше назар аударып және соған сай нақты шешімдер қабылдауын қалайды.

Инфрақұрылым
18.07.2025
Сырдария арқылы өтетін жарты шақырымдық теміржол көпірі салынады
Инфрақұрылым
18.07.2025
Елімізде темір жолды жөндеу науқанының жартысы аяқталды
Жүк тасымалы
18.07.2025
Әлеуметтік жүк тасымалы ұлғаюда
Станция тынысы
18.07.2025
Әйтеке би станциясы жартыжылдықты табысты аяқтады
ҚТЖ келбеті
18.07.2025
Қауіпсіздік мәдениетін қалыптастырған инженер
Аймақтар
18.07.2025
Маңғыстау теміржолшыларына біржолғы сыйақы берілді
Қауіпсіздік
18.07.2025
Дала өртімен күрес: Семей теміржолшылары қауіпсіздік шараларын күшейтті
Жаңалықтар / Мұрағат
18.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №54 18 шілде 2025 жыл
Жүк тасымалы
17.07.2025
Ақтау мен Құрық порттарында жүк айналымы өсті
Спорт
17.07.2025
Астанада өткен сайыста теміржолшылар жеңімпаз атанды
Жаңалықтар
17.07.2025
"Тобыл" логистикалық хабының құрылысы бастау алды
Жаңалықтар
17.07.2025
Елімізде теміржол машиналарын жасау 7,1%-ға артты
Жүк тасымалы
17.07.2025
Атырауда мұнай өнімдерінің тасымалы өсті
Инфрақұрылым
17.07.2025
Мойынты – Қызылжар теміржол желісінің құрылысына 10 мердігер ұйым қатысуда
Жаңалықтар
17.07.2025
ҚТЖ локомотив бригадаларының 16 демалыс үйіне күрделі жөндеу жүргізуде
Жаңалықтар / Жолаушылар тасымалы
16.07.2025
Комиссия туристік пойыздардағы заң бұзушылықтарды анықтады
Аймақтар
16.07.2025
Қандыағашта теміржол вокзалы жөнделіп жатыр
Әлемде
16.07.2025
Қытай жүрдек пойыздар желісінің жылдамдығы мен ұзындығын арттыруда
Жүк тасымалы
16.07.2025
Қазақстан бидайы Қытай арқылы Вьетнамға темір жол көлігімен жөнелтілді
Жүк тасымалы
15.07.2025
Қытайдан Әзербайжанға аттанған алғашқы жүк пойызы Қазақстан арқылы өтеді