Көмір өндірісіне қолдау қажет

Жаңалықтар
03.09.2019, 10:03
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

Қазақстанның көмір өндірісі – елдің энергетикалық қауіпсіздігі тікелей тәуелді болып табылатын базалық салалардың бірі. Көмір саласы Қазақстанда электр энергиясының 70 пайыз өндірісін, кокс-химия өндірісінің 100 пайыз тиелімін қамтамасыз етеді және халық пен коммуналдық-тұрмыстық сектордың отынға деген қажеттілігін толықтай қанағаттандырады.

Тау-кен өндірушілері және тау-кен металлургиялық кәсіпорындардың республикалық қауымдастығының мәлімдеуінше, бұл сала экономика үшін стратегиялық маңызды, сондықтан өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін сенімді негіз болып саналады.

Қазақстандағы көмір саласы бойынша ғаламдық та, сол сияқты жергілікті сипаттағы да мәселелер баршылық. Мысалы, отын бағасының құбылуы мен көліктік шығындардың көптігі, жоғары білікті кадрлардың жетіспеушілігі, шахтерлердің әлеуметтік қорғалуы, шағын қалалар болашағы, т.т. мәселелер.

Көмір экспортының әртараптылығы, жаңа нарықтар мен бағдарлар іздеу – бұл саладағы басты проблемалар. Соңғы онжылдықта қазақстандық энергетикалық көмір нарығы ретінде дәстүрлі еуропалық нарық қалыптасқаны белгілі. Алайда соңғы жылдары Еуроодақ елдерінде экологиялық тараптар қатаңдатылып, көмірден электр энергиясын алу қысқарды, жыл басынан бері Солтүстік-Батыс Еуропада көмір бағасы 33 пайызға түсті. Бұл жағдайлар қазақстандық көмір экспортының Оңтүстік-Шығыс Азия мен Үндістан субконтинентті елдері мен Жапония, Оңтүстік Ко рея нарықтарына бағдарлану қажеттілігін көрсетеді.

Көмір тасымалы үшін темір жол – іс жүзінде көліктің баламасыз түрі. Сондықтан да ол Қазақстан темір жолының әлеуметтік жүктер тасымалының негізін құрайды.

Айталық, өткен 2018 жылы 105 млн тоннадан астам көмір тиеліп тасымалданған, бұл 2017 жылға қарағанда 3%-ке жоғары. Ел ішінде оның 74 млн тоннадан астамы тасымалданған, экспортқа 31 млн тоннаға жуық көмір шығарылған. Қазақстанның коммуналдықтұрмыстық қажеттіліктеріне 10 млн тонна көмір тасымалданған.

Ал биылғы 2019 жылы 106,6 млн тонна көмір тасымалдау жоспарлануда, соның ішінде қазақстандық тұтынушылар үшін 72 млн тонна, экспортқа 34,6 млн тонна шығару жоспарланған. Алғашқы 5 айдың қорытындысы бойынша қатты отын тиелімі 41 млн тоннаны құраған, бұл өткен жылдың көрсеткішінен 2% кем. Себеп, Жылу электр орталығы қоймаларында бар қорға байланысты техникалық көмірге сұраныс төмендеген.

Мамандардың айтуынша, көмір саласына темір жол тарифтері де айтарлықтай ықпал етеді. Себебі 2019 жылы елде магистральдық темір жол желісі мен темір жол қызметін пайдалану тарифі өсті. Ал кейбір экспорттық бағыттар бойынша темір жол тарифтерінің шетел мемлекеттерінде темір жол көлігімен көмір тасымалдау тарифін қоса алғанда артуы қазақстандық көмір экспортын шығынға батырды. Соған орай «Тау-кен өндірушілері және тау-кен металлургиялық кәсіпорындардың республикалық қауымдастығы» ЗТБ алдағы уақытта магистральдық темір жол желісі мен локомотив тартымы қызметі үшін тарифтің өсуін болдырмау мақсатында ҚТЖ-ның тарифтік саясатын қайта қарастыруды дұрыс көреді. Тарифті ұстап тұрудың бір жолы – тариф құру барысында транзиттен түсетін табысты «бірыңғай касса» әдісімен пайдалану деп санайды.

Көлік тасымалына шығынды және елдің ішкі нарығында тұтынушылар үшін көмір бағасын азайтудың тағы бір жолы – темір жол арқылы жекеменшік тасымалдаушыларды дамыту және олардың пайда болуына жағдай жасап, барынша қолдау көрсету. Айта кетерлігі, жеке тасымалдаушылар кейбір бағдарлар бойынша 2018 жылдың 1 қарашасынан бастап сынақтық режимде жұмыс істей бастаған. Қауымдастық Үкімет пен уәкілетті министрліктің бүгінгі таңда көмір саласына қатысты шешілмей жатқан мәселелерге ерекше назар аударып және соған сай нақты шешімдер қабылдауын қалайды.

Жүк тасымалы
06.02.2025
Былтыр қостанайлық теміржолшылар 26,5 млн тоннадан астам жүк тиеді
Аймақтар
06.02.2025
Теміржолшылар балық аулап жарысты
Жаңалықтар
06.02.2025
Грузияның Премьер-министріне еліміздің теміржол тасымалы саласындағы цифрлық шешімдер таныстырылды
Жаңалықтар
06.02.2025
Машинажасау саласы: рекордтық көрсеткіш
Жаңалықтар / Инфрақұрылым
06.02.2025
Абай облысында теміржол инфрақұрылымын дамыту қалай жүріп жатыр?
Әлемде
06.02.2025
Әзербайжанның Зиря портынан алғашқы пойыз жөнелтілді
Жолаушылар тасымалы
06.02.2025
Наурыз мейрамына орай «Керуен Экспресс» және «Jibek Joly» туристік пойыздары жолға шығады
Станция тынысы
06.02.2025
Манкент – Шымкенттің қақпасы
Жүк тасымалы
06.02.2025
Қазақстан жүк тасымалы бойынша Грузиямен байланыстарын нығайтуда
Жаңалықтар
05.02.2025
Көлік полицейлері теміржол оқиғаларын тергеу бойынша семинар өткізді
Аймақтар
05.02.2025
Теміржолшының киімі талапқа сай ма?
Аймақтар
05.02.2025
Көктемгі су тасқынына дайындық басталды
Жаңалықтар
05.02.2025
«Самұрық-Қазына» мен Wabtec басшылары серіктестік мәселесін талқылады
Жаңалықтар
05.02.2025
ҚТЖ 2024 жылы атмосфераға шығарындылар мен қалдықтар көлемін азайтты
Әлемде
05.02.2025
Түркиядағы жаңа мультимодальды терминал 2025 жылы іске қосылады
Жаңалықтар
05.02.2025
Темір жол машинасын жасау саласында 3 мыңнан астам жұмыс орны ашылады
Жаңалықтар
04.02.2025
Теміржолшылар мен тыл қызметкерлері әскери техниканы тиеу және түсіру сынағын өткізді
Жаңалықтар
04.02.2025
«Jibek joly» наурызда жолға шығады
Жүк тасымалы
04.02.2025
ҚТЖ желісі бойынша Орталық Азия елдеріне жаңа астық экспорты 36% артты
ҚТЖ келбеті
04.02.2025
Қиын жылдар бізді шыңдады