Ер қанаты

Новости

20.03.2018, 17:08

Шымкентке жақын Бадам станциясында тұратын Бақыт Бекетов – теміржолшы болумен қатар дода десе делебесі қозып тұратын нағыз көкпаршы. Жас кезінен аттың құлағында ойнап өскен шабандоз жігіт бүгінде жауынгерлік өнердің қыр-сырын соңынан ерген буынға үйретіп жүрген атбегі десек те болады. Шымкент Электрмен жабдықтау дистанцисының Бадамдағы желілік байланыс жүйесін басқарып келе жатқанына аттай 20 жыл толыпты. Өз кәсібі бойынша оған тең келетін ешкім жоқ деседі әріптестері. Жұмыста талапшыл, қатал. Осында келген жастардың бәрін «ұрып-соғып» жүріп тәрбиелеп, мынау деген маман етіп шығарған деп әзілдейді әріптестері. Бүгін біз Бақыт Айтмырзаұлының мамандығына орай кәсіби қырын сөз етпейміз, біз оның хоббиі – атбегілік өнері жайлы айтпақпыз. – Бұл да бір қанмен келетін өнер болса керек. Атам, әкем мен ағам да ат ұстап, көкпар тартқан. Бүгінде бұл – менің тұрақты хоббиім. Жұмыстан қолым босағанда бар ықыласым қазіргі көкпарға дайындап жүрген үш атыма ауады.«Бір ат бір үйдің азығын жейді» дегендей, ат бағу оңай емес. Маусымда 40 күн шілде жем береміз. Осыдан кейін тағы 40 күн таң астырамыз. Аттың өзіне іш майын жегізу үшін шөп бермей, арпа-жем беруді таңастыру дейді. Ал семірткіміз келсе, бидай береміз. Қырық күн таң асқан соң 40 күн мініп, атты бабына келтіріп, іш майын жегіземіз. Осының бәрі бап. Әбден өзіне келген соң барып көкпарға қосамыз. Семіз күйінде мінетін болса, ішінде қазысының майы жыртылуы мүмкін. Одан кейін ат бұзылып, жіңішкеріп, өзін-өзі жеп қояды. Көкпарға барардың алдында бір күн бұрын мініп жаттықтыру керек. Адам да тоқ күйінде жүгіре алмайтыны сияқты, додаға қосарда атты ашықтырып апарамыз, – деп әңгімеледі Бақыт Айтмырзаұлы. Оның айтуынша, көкпар деген құмар ойын сияқты. Көкпар шауып, ат баптаудың қызығушылығына бір түскен жігіт одан шыға алмайды. Көкпардың бәйгесі – салым туралы айтқан әңгімесі де қызық. Кейіпкеріміздің жас күнінде қазіргідей көлік тігілетіндей салым болмаған. Ары кетсе бір түйе, бір тай, кілем тігілетін. Соңғы жылдары көкпарға қосқан аты түйе бастаған тоғыз, тана бастаған тоғызға ілініп жүр. Ордабасының төңірегінде бір көкпарда салымды тана бастаған тоғызға салыпты. Малдың алдында тана бастаса, әріқарай 4 қой, 4 ешкі қосылып соны тана бастаған тоғызға жатқызады. Тағы бір аты түйе бастаған тоғызға салым салады. Салымның мөлшері де ат иесі мен шабандозға жекелеп теңдей беріледі екен. Бақыт Айтмырзаұлының айтуынша, оңтүстікте көкпарға қатты мән береді. Ай бұрын жалпақ елге «пәленше көкпар береді» деген сауын айтылып, дәмелілер аттарын баптай бастайды. Бұрын ас көкпар, өлмес көкпар, бата көкпар көп болса, қазір той көкпар жиі өтеді. Жағдайы жақсы кісілер «көкпар беріп, бата алғанды» құп көреді. Сол той көкпарға жатады. Көкпар беретін кісі өзі барып көкпар шапқан серкені алып кетеді. Сол жерде қариялар «ат сүрінбей, жігіт құламай тарқасын!» деп бата береді. Үлкендердің батасын алып, ағайын-туыстарына серкенің етін жегізеді. – Көкпардағы салымды ысырапшылдыққа жатқызуға болмайды. Ысырап қылдым десең көкпар бермейсің. «Әкенің малы балаға мал болмайды» деген. Сондықтан бұл да қайрымдылықтың бір түрі деп қарау керек, – дейді оңтүстіктің көкпаршы жігіті Бақыт Бекетов.

Ер қанаты

Читайте также

Газета Қазақстан теміржолшысы, №108 от 26 декабря 2025 года