Аманат арқалаған ана

Темір жол тарихы
24.11.2023, 10:30
Меруерт Умирзакова

Өткен ғасырдың басында Петербург жол қатынастары институтында жоғары білім алған инженер, қазақтан шыққан тұңғыш теміржолшы Мұхаметжан Тынышпаевтың жиен қарындасы Нұршакен Жүнісқызы арқалаған аманат жүгі жеңіл болмағаны анық.

20 қараша күні 80 жасқа толған кейіпкеріміз 2000-2009 жылдары Алматыдағы теміржолшылардың орталық мұражайында еңбек етті. Ұзақ жылдардан бері архив ақтарып, репрессияға ұшырағандар туралы мәлімет жинап жүрген жан үшін бұл жұмыс өте қызықты еді. 1998 жылы М.Тынышпаев атында қор құрып, жұмысын жүргізе бастаған.  

– Менің анам Айса – Мұхаметжан Тынышпаевтың қарындасы. Бала кезімнен анамның ағасы туралы айтқан естеліктерін тыңдап өстік. Әсіресе Түрксіб темір жолы салынып біткен соң түнделетіп Талдықорғанның Лепсі ауданында тау арасында отырған туған ауылына атпен суыт келгенін анам көп айтатын. Бұл туралы еш жерде жазылмаған. Әдеттегідей ағасы келгенде болатын той-томалақ жоқ, жалғыз өзі асығыс келіп, асығыс кеткен бұл сапардың ауырлығын ойын баласы анам да сезіпті. Түнделетіп әудем жерге дейін шығарып салған ет жақындарымен құшақтасып қоштасып, тірі болсақ қауышармыз, болмаса пайғамбардың ақ туының астында жолығармыз деп аттаныпты. Көп ұзамай халық жауы ретінде ұсталып кетті. Айдау мен азапты өмір титығына жетіп, Ташкент түрмесінде көз жұмған. Қайсыбір жылы Өзбекстанның астанасына барып Тынышпаев жатқан түрме мен лазеретке дейін тауып, бірталай дерек жинап қайттым, – дейді Нұршакен апа.  

Мұражай қызметкері ретінде Түрксіб темір жолы құрылысы және Алашорда тарихына арналған «Отыз жетінші жылдың қырғыны», «Тәуелсіздіктің алтын бесігі – Алашорда» стендтерінің жасақталуына атсалысты. Ал тұңғыш қазақ теміржолшы-инженер М.Тынышпаевқа арналған барлық іс-шаралардың бастамашысы болды. Алматы және Астана қалаларында Алаш қайраткерінің атына көше берілуіне, Алматы көлік академиясы мен Талдықорғандағы Тынышпаев музейінде халықаралық конференция өткізіп, деректі фильмнің жарыққа шығуына тікелей мұрындық болды. Бәрінен бұрын 90-жылдардың соңында Татарстанның астанасы Уфада тұратын М.Тынышпаевтың ұлы Дәулет Шейх-Алидың елге оралып, ағайынмен қауышуына Нұршакен Жүнісқызының қосқан үлесі үшан-теңіз. Техника ғылымдарының докторы Дәулет Мұхаметжанұлының әкесіне қатысты деректер, құжаттар мен фотосуреттерді топтастырып шығарған кітабы тынышпаевтануға қосылған құнды еңбек деп бағаланды. Ал өткен жылы Алматы әкімдігінің қолдауымен жарыққа шыққан Тынышпаев туралы деректі фильм Алматы көлік академиясы мен КУПС-та, ҚТЖ-да аншлагпен өткені белгілі.  

– Менің бұл өмірге келгендегі миссиям анамның аманатын орындау секілді, шүкір, бүгінде Тынышпаев есімі тарихтан лайықты бағасын алды, іздеусіз-сұраусыз кетті деп жылайтын анам туған жерінде бауырының алып ескерткіші бой көтергенін көрсе, қалай қуанар еді, – дейді кейіпкеріміз. Сексен жасқа келсе де тың ардагер ана бүгінде Тынышпаевтың зерттеу еңбегінің жалғасы ретінде шежірені дамытумен айналысуда.  

 

Жүк тасымалы
15.07.2025
Қытайдан Әзербайжанға аттанған алғашқы жүк пойызы Қазақстан арқылы өтеді
Жаңалықтар
15.07.2025
ҚТЖ машинистері теміржол өткелдерінде ондаған ЖКО-ның алдын алды
Аймақтар
15.07.2025
Жамбылда ревизия нәтижелері жарияланды
Әлеумет
15.07.2025
Жаз жайнатып, күн күлдірген...
Әлеумет
15.07.2025
Теміржолшыға шұғыл көмек қажет
Аймақтар
15.07.2025
Семей станциясы топ жарды
Жолаушылар тасымалы
15.07.2025
«Burabay Express» электропойызы іске қосылды
Жаңалықтар / Мұрағат
15.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №53 15 шілде 2025 жыл
Әлеумет
14.07.2025
Медициналық пойыз БҚО-да 7 мыңнан астам тұрғынға көмек көрсетті
Аймақтар
14.07.2025
Ақтауда Қытай компанияларының қатысуымен ірі логистикалық хаб құрылады
Аймақтар
14.07.2025
Қазақстандық жолсеріктер Deutsche Bahn тәжірибесін үйренуде
Аймақтар
14.07.2025
Елдің ықылысы – еңбектің өтеуі
Әлеумет
14.07.2025
Вокзалдағы кәсіпкерлердің құқықтары қорғалады
Жаңалықтар
14.07.2025
Теміржолшылар "Taza Qazaqstan"республикалық бастамасы аясында эко-сенбілік өткізді
Жүк тасымалы
14.07.2025
Қазақ транзитінің жаңа дәуірі басталды – сарапшы
Жаңалықтар
14.07.2025
ОА мен Оңтүстік Азияны жалғайтын теміржолға қатысты құжатқа қол қойылды
Аймақтар
14.07.2025
Берік Уәли Курчатовтағы теміржол кәсіпорнының жұмысымен танысты
Жолаушылар тасымалы
12.07.2025
ҚТЖ жазғы маусымда өзінің барлық бағдарлары бойынша 4,2 млн-нан астам жолаушыны тасымалдауға дайын
Жаңалықтар
11.07.2025
ҚТЖ басшылығы туризмді дамыту мәселелері бойынша көшпелі кеңес өткізді
Жолаушылар тасымалы
11.07.2025
ҚТЖ Астана – Бурабай бағдары бойынша «Burabay Express» жаңа электрпойызын іске қосты