Первый космонавт: «Все, что я хотел, сбылось»

Жаңалықтар

26.07.2016, 10:59

Қазақта тұңғыш деген сөздің киесі бар. Алғашқы, бірінші, ырымалды, көшбасы, төлбасы... болып түрлене айтылатын сөздің мағынасы сайып келгенде: тыңнан түрен салған деген мағынаны білдіреді. Тоқтар Әубәкіров – қазақ халқы үшін жұлдыздар әлемі ғарышқа жол салған тұңғыш перзент. Сондықтан да тұңғышқа көрсетілер құрмет пен қошеметке басқа емес, бүгін ел ағасы атанар жетпіс жасқа толып отырған кейіпкеріміз лайық екені талас тудырмайтын шындық. Мерейтой қарсаңында аты аңызға айналған батыр қазақпен біздің тілшілеріміз кездесіп, арнайы сұхбат жасаған еді... – Екінші қазан - Тәуелсіз қазақ елінің тарихындағы елеулі дата. Бұл күн сіздің өміріңізге қандай өзгерістер енгізді? – Ғарышқа ұшар алдында мен қалың қазақ соншама қуанады деп ойламаған екенмін. Өзім қалыпты жағдай санап, кезекті бір жауапты тапсырмаға аттанғандай ұштым. Тек 7 күннен кейін ғарыштан оралып жерге қайтып келгенде, халқымның соншама қуанышы мен «қазағымыз ұшты» деп шаттанғанын көзіммен көріп, қаншама жыл қазақтан бір ғарышкер ұшпағаны елдің намысын жанығанын білдім. Сонда ғана барып өзімді бақытты сезіндім. Сондықтан 2 қазан – қазақтың ғарышқа жолы ашылған күн ретінде елімді шаттыққа бөлегені үшін маған да ерекше күн болып саналады. Бізде бүгінде ғарыш бар, ол даму үстінде. Талғат ұшты, одан кейін Айдын ұшты. Тағы да ұшады қазақтар. Қазақтың намыс туын көкке көтерген бұл күн менің өміріме айрықша мереке болып енді. – «Біздің тұңғыш ғарышкеріміз Тоқтар Әубәкіровтің 24 жыл бұрынғы ғарышқа сапары Қазақстан Тәуелсіздігінің алтын бастауы болды. Осы ұшуды жүзеге асыру үшін қаншама қиындықты еңсеруге тура келгені есімізде...» дейді Президент бір естелігінде... – Қазақтың бір емес үш азаматының ғарышқа ұшып, өзгелермен терезесі тең дәрежеде аспан әлемін бағындыруы, ең алдымен тікелей біздің Президентіміздің еңбегі. Сонау Тәуелсіздік алған алғашқы жылдары-ақ Нұрекеңнің арманы халқының еңсесін, рухын көтеріп, өз жерінде Байқоңыр тұрса да бір қазақ ұшпаған олқылықтың орнын толтырғысы келгені осының куәсі емес пе?! – В одном из интервью, Вы сказали, что вернулись на Родину, чтобы быть участником построения нового Казахстана. В этой связи, удалось ли Вам оправдать свои ожидания? – Все что я хотел, все это сбылось. Я каждый день работаю, тружусь, делаю все, что в моих силах для того, чтобы жизнь наша была лучше. Общественная работа, встречи с людьми из разных регионов, детьми, студентами. Честные и открытые разговоры с ними о себе, о жизни, о стране. Порой ко мне подходят чистые душой ребятишки и говорят, что хотят быть похожими на меня. Это очень трогает. Из таких маленьких радостей складывается жизнь. Мне приятно вносить свою лепту в строительство нашего дружественного государства. Дай бог, чтобы все было нормально. Сегодня Казахстан один из тех государств, где мирно живут многие национальности и конфессии. Это великий дар, благоволение нашего народа, который так гостеприимно и с распахнутой душой принимает и воспринимает все другие национальности. Еще с давних времен, с тех кочевых пор, казахи любого человека принимали как самого дорогого гостя. И очень здорово, что эта гостеприимность осталась у нас в крови. – Вы были советником президента страны Нурсултана Назарбаева, сегодня – советник президента АО «НК «ҚТЖ» Аскара Мамина. А кто главный советник Вашей жизни? Расскажите о людях, которым Вы доверяете как самому себе. – Конечно, моим советником по жизни была и есть моя супруга Татьяна Михайловна. Очень здорово, что я нашел не просто жену, а хорошего человека и близкого друга. Мы не только любим друг друга, но и уважаем, относимся с трепетом, считаемся с мнением. Она у меня интересный собеседник, умная и волевая женщина. По специальности инженер-программист. Она составляла программы на первых трехэтажных компьютерах, которые были в советском союзе для работы на самолете МиГ-31. Она никогда не вмешивается в мои дела. Но, как и любая женщина, наверное, и как любящий друг она мне подсказывает в те или иные моменты. Я сначала могу воспринять ее слова не всерьез, но потом взвешиваю их и прихожу к мнению, что она во многом бывает права. Мои дети всегда за любым советом обращаются к нам, но в силу того, что мальчики, конечно, больше тянутся к ней. С мамой можно поругаться, посмеяться, поплакаться, с ней можно все. А мой непререкаемый авторитет на них давит. Но все равно каждое мое слово они слушают и уважают меня. И это тоже заслуга Татьяны Михайловны. – «Бір ұл бар әкеден өте туар, бір ұл бар әкеге жете туар», демекші, сіздің екі ұлыңыз бар екенін білеміз? Олар әке жолын қууға ұмтылды ма, жалпы немен айналысады? – Иә, менің ұлдарым бар. Бірақ олар ғарыш, ғылым саласынан мүлдем алыс. Екеуі де жас кезінен көру қабілеттеріне байланысты көзілдірік киді. Ондай жағдайда ғарышқа да, жоғары авиацияға да жарамайды. Дегенмен жоғары білім алған, өз жолдарын тапқан, бір-бір шаңырақтың иесі болып отырған азаматтар. Үлкен балам Тимур ауылшаруашылығы саласында, жеке бизнесімен айналысады. Өзінің жері бар, сонда егін егіп, мал өсіреді. Отбасылы, екі қыз, бір ұлдың әкесі. Осында өзіммен бірге тұрады. Екінші ұлым – Михаил. Тағы да айта кетейін, жұбайым орыс ұлтынан болғандықтан соның әкесінің есімінің құрметіне менің үлкен апам Бекен бұл балама Михаил деп ат қойған болатын. Ол қазір ҚР Сыртқы істер министрлігінде, Норвегия елшілігінде қызмет етеді. Оның да отбасы, екі қызы бар. Кіші болса да бірінші үйленген. Үлкен қызы, яғни менің тұңғыш немерем қазір 10 жаста. Бала-келін, немерелерім, бәріміз жан-жақтан жиналып, басымыз қосылғанда, осында Астанадағы үйімізде шағын той жасап, мәре-сәре болып қаламыз. Екі баламның да үйі осы өзімнің үйімнің жанында, бір ауланың ішінде. – Наверняка, в Вашей жизни не раз были случаи, сопряженные с риском для жизни. Что говорили самому себе и о чем думали в такие моменты? – Моя работа предопределяла риск. Представьте тяжелое железо в воздухе и вдруг летает. Это не так-то просто, научить самолет летать. Когда рождается младенец, его всему учат: сидеть, ходить. Точно так же, когда рождается самолет, сначала мы учим его ходить по земле, показать себя, только потом начинать первые шаги в воздухе. Не всегда они бывают уверенными и порой влекут за собой столько неожиданностей, сопряженных с риском для жизни. Бывает так, что и уносят человеческие жизни. Многие мои товарищи когда-то улетели и до сих пор летают. Может быть, они и обрели где-то покой, но на земле их нет. Естественно, у меня тоже были такие случаи, но перечислять их даже не имеет смысла. Просто летчик-испытатель – человек, который умеет рисковать своей жизнью, но обязательно хочет победить. Так получилось, что судьба соблаговолила мне остаться живым. – Вас, действительно, можно охарактеризовать как самодостаточного и уверенного в себе человека, который всегда стремится к абсолютной победе. Люди привыкли считать самым главным Вашим достижением - полет в космос. Какова же самая главная победа вашей жизни? Или она еще впереди… – Космос, конечно, для человечества пока еще экзотика. Не каждый может себе позволить полет в космос. В самолете могут летать все, хоть не пилотом, но тоже так сказать на высоте. Можно хоть косвенно прикоснуться, почувствовать себя летчиком. Но современная космонавтика пока не дает кому-либо со стороны сесть и полететь. Даже космические туристы перед полетом проходят соответствующую подготовку в полном объеме. Без подготовки по выживанию и соответствующего здоровья ни один турист еще не летал. Если в самолет может сесть и полететь хоть какой человек, то в космос, извините, даже за деньги всех подряд не берут. Поэтому полет в космос у всех на слуху, но ежедневный полет на самолете ничуть не легче, чем космический полет. Я бывал на сложных испытаниях, сравнимых с полетом в космос, а может быть даже и сложнее. Не хочу умолять достоинства космонавтики – тяжелейший труд. Я сам прошел через это и знаю, какая это нелегкая работа. Но авиация это мое все, поэтому мои достижения, в первую очередь, это достижения в авиации. Авиация – моя любовь, причем она взаимная. Меня железки тоже любили, поэтому и сохранили мне жизнь. Многие моменты я вспоминаю с благодарностью. Хочу сказать спасибо самолетам. На вид они неодушевленные, на самом деле имеют душу. Когда придешь, обнимешься, скажешь: «Давай, дорогой, вместе сделаем это!». И вдруг он тебе подсказывает, шестым чувством чую, что он мне говорит: «Сейчас я буду ломаться, осторожнее, давай остановись!». Если прислушиваться к этому огромному куску железа, уметь слышать, то всегда вовремя остановишься. – Рухани дүниеңізді байытып отыруға уақыт табасыз ба? Соңғы рет оқыған кітабыңыз қалай аталады? – Рухани жетілуді тоқтатпауымыз керек. Онсыз болмайды. Ұйықтар алдында кітап оқимын. Олар – әр саладағы кітаптар. Техникалық тақырыптарды да, әдеби, фантастика, соғыс тақырыбында оқимын. Дегенмен қазіргі кезде интернет деген пайда болып, көп уақытымызды сол алатынын да жасырмаймын. Соны бір шолып шықпай көңіліміз көншімейтін болды ғой. Кітапқа жақын болғанның пайдасы мол. Әсіресе, қазірде жастарымыз үшін оқуға кітаптар өте көп дер едім. Біз кеңестік дәуірде өз тарихымызды, батырларымыз бен билерімізді білмедік, орыстардың тарихын оқуға мәжбүр болдық, соларды дәріптедік. Ал қазір ұлтымызды ұлықтайтын оқулықтар өте көп. Соны жастарымыз жастанып оқып, өздерінің қайдан шыққанын, тектерінің қандай мықты болғанын біліп өсулері керек. Мен жас кезімде болмаған сондай кітаптарды әлі күнге бала құсап оқып, шежіремізден, тарихымыздан сусындап рахаттанамын. – «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы президентінің кеңесшісі ретінде ел теміржолында жүзеге асып жатқан жобаларға қандай баға бересіз? – Мені кеңесші ретінде шақырғанда ұлттық компаниямыз әлі логистикамен айналысқан жоқ еді. Жалпы елімізде логистика дегенді бірінші бастаған теміржол болды. Оған зор сенім артылып, бүкіл әуежайларды беріп жатыр. Барлық көлік түрлерін біріктіріп, үлкен көліктік логистикалық жүйе жасақталуда. Қазір Алматы, Астана, Шымкент, Ақтау қалаларында осы бағытта үлкен жұмыстар жүріп жатыр. Жаңа жүйенің арқасында елімізге келген-кеткен жүк жүйеленіп, бұрынғыдай жатып қалмай, тез, әрі жылдам қозғалатын болды. Қытай мен Батыс Еуропадан келетін жүк тасымалы көбейе бастады. Бұл нені білдіреді? Бұл бүкіл көлік жүйесін бір тізбектің бойына шоғырландырып, осындай логистика жүйесін қалыптастырып жатқан Қазақстан темір жолының мықтылығын көрсетеді. Аталған шетел мемлекеттері де Қазақстанға сенді. Бұрын транзиттік жүктердің біздің үстімізден өтуіне көп уақыт керек еді. Енді олар бірде-бір жерде тоқтамайды. Тез өтіп кетеді. Ұлттық компания өте күрделі жұмыстар атқарып жатыр. Әсіресе, Асқар Мамин мырза басшылыққа келгелі ел теміржолында өте ауқымды жұмыстар жасалды, ірі жобалар жүзеге асқанын ешкім де жоққа шығара алмайды. – Токтар Онгарбаевич, каким Вы видите будущее железной дороги? Что ждет отрасль в ближайшее время? – Железная дорога в Казахстане имеет превалирующую силу, потому что нынче она стала скоростной, стала отвечать духу времени, требованиям комфортабельности и пунктуальности. Сегодня поезда, как никакой другой вид транспорта, вовремя приходят и уходят. Если не дай бог происходят какие-то маленькие задержки, то пассажиры об этом всегда оповещаются. Взять, к примеру, самолеты. Сам полет занимает немного времени, но дорога до аэропорта и обратно, плюс время взятия багажа, все вкупе занимает довольно немало времени. Самолет не может эксплуатироваться только на одной линии. Плохая погода, дозаправка, все это влияет на конечное время. И тогда на перелет может уйти гораздо больше времени. А это сравнимо с тем, что я сяду на поезд и поеду. Тем более, что разница в цене довольно ощутимая. Поэтому железная дорога в пассажирских перевозках с каждым годом набирает большие обороты. Самое главное, что этот вид транспорта самый надежный и безопасный. Люди хотят, чтобы железная дорога развивалась и было больше скоростных поездов, а значит у наших железных дорог хорошее будущее. – Бір телевизиялық хабарда сіздің ең жақын араласатын достарыңыздың қатарында Әкім Тарази, Марфуға Айтқожина, Ескендір және Дарико Хасанғалиевтар сынды өнер мен мәдениет қайраткерлерінің есімдері аталады. Сіз халықтың ұлы болғандықтан сыйлас ортаңыздың көп екені белгілі, ал ең жақын араласатын достарыңыз кімдер? – Достарым өте көп. Әрине, жас кездегі достарымның бәрі Ресейде қалды. Ал елімізде жас ұлғайғанда кездескен көңілі жақын жандар жетеді. Олармен өмірге көзқарасымыз бірдей болғандықтан жақсы араласып, сыйласып келе жатырмыз. Бәрінің атын атап жатпай-ақ қояйын, жалпы дос-жаран, жолдастарға бай адаммын. – Сіз туралы оқып, ізденгенімізде, өміріңізде Бибігүл Төлегенованың орындауындағы «Гаухартас» әнінің орны ерекше болғанын білдік. Бұл ән сізді несімен баурап алды? – Әскери училищеде оқып жүрген кезімде нағашым қайтыс болды. Сол нағашымды жерлеймін деп елге келгенде, шешем марқұм болып кетті. Бәрі бір аптаның ішінде болды. Бұл жағдай жас болғандықтан менің жаныма қатты батып, күйзелтіп жіберді. Сыртта жүріп жақындарымнан айрылып қалдым. Олардың ақтық сөздерін де естіп үлгермедім. Есеңгіреп кеттім. Тіпті түңілгенім сонша өмір маған өмір болмай кетті. Сонда жүріп денсаулығым сыр беріп госпитальге түстім. Осыдан шыққасын үйге кетемін деп ойладым. Көп уайымдағандықтан алғаш рет сол жасымда шашыма ақ түсті. Бір күні госпитальден шықпай тұрып, үстімдегі халатпен стадионға барып отырғам. «Маяк» радиосынан қазақтың бұлбұл қызы Бибігүл Төлегенова ән шырқайды деп хабарлады. Сол кезде жас та болса көп елдерге танылып үлгерген Бибігүл апайымыз 25 минуттай ән салды. Соның ішінде «Гаухартас» әні де бар еді. Қазақ бұлбұлының үніне ұйып тыңдап қалдым. Сол сәтте мені біреу ұрып жібергендей, жан-дүнием дүр сілкінгендей болды. «Сен ер жігітсің, апталдай азаматсың, қол-аяғың сау, басың аман, бауырың бүтін. Қазіргі отырысың мынау, жаңбырдан кейін езіліп кеткен батпақ секілді. Өміріңде кездескен қиыншылықтарға шыдай алмай, еңсеңді түсірдің. Ал мына қазақтың аруы, әйел басымен қиын кездерге қарамай, соғыстан кейінгі жылдары осындай биіктерге көтерілген. Бүкіл әлемге өз дәрежесін де, елінің даңқын да танытуда. Жоқ, бұлай болмайды, өзіңді-өзің қолға ал» дедім іштей. Сол-ақ екен иығымнан ауыр жүк түскендей болды. Өзімді-өзім серпілтіп, «сенде бәрі дұрыс, болашағың алда», деп ендігі өміріме бей-жай қарамау керектігімді түсіндім. Осылайша ол кісі мені өмірге қайта әкелді десем болады. Өнерімен бір адамның тағдырына ықпал етіп, менің әрі қарай авиация саласында білім алуыма, жұмысымды жалғастыруыма серпін берді. Апайымызбен содан кейінгі таныстығым да қызық болды. 91 жылы болатын. Ғарышқа ұшқанша менің кез келген жерге өз еркіммен кете беруіме рұқсат етілмеді. Жүріс-тұрысым құпия сақталды. Сол жылы ғарышқа сапар алдында Мәскеуде бірінші рет Наурыз мейрамы аталып өтті. Сонда Бибігүл апамыз да қызымен келген еді. Құттықтап, ән салды. Содан әншінің қайда тұрақтағанын, қашан кететінін сұрап білдім. Елге қарай кешке ұшады екен. Қара «Волга» көлігім бар еді. Соны жақсылап жудым. Рыжский вокзалға барып, ең әдемі деген раушан гүлдерін сатып алдым. Жаңбырлы күні плащ киіп, қонақүйге барып, апайдың бөлмесінің есігін қақтым. Ол кезде әнші әрі Жоғары кеңес депутаты да болғандықтан оған қарапайым адамдар түрлі мәселелермен жиі келеді екен. Солардың бірі деп қалды. «Кіруге бола ма?» дедім. Не дегенмен қазақ қой, жоқ деп айта алмады. Ішке кіріп плащымды шешкенімде кеудемдегі алтын жұлдызды көрген апайымыз не ойларын білмегендей аздап таңырқап қалды, менің жай адам емес екенімді біліп жылыұшырай сөйлесті. Гүлімді ұсынып тұрып, бір өтінішім бар екенін айтқанымда, әнші тағы да түсінбей тұрып қалды да «Айтыңыз» деді. «Рұқсат етсеңіз, сізді өз көлігіммен бүгін әуежайға шығарып салайын» дедім. Ол кісі тағы да таңқалып тұрып, келісімін берді. Ақылды әйел ғой, әуежайға барар жолда мұның бәрі – гүл, көлікпен шығарып салу, ерекше ілтипат не үшін екенін сұрады. Мен оған жас кезімде басымнан өткен оқиғаны, әншінің менің өміріме қалай ықпал еткенін түгелдей баяндап айтып бердім. «Рас па?» деді таңданып. Мен «Иә» дедім. – Ендеше, Тоқтар, Бибігүлді тыңда. Сен сыртта жүріп мынадай биік дәрежеге жеткеніңе қуаныштымын, енді саған Бибігүл Төлегенова өмірінде ешкімге қоймаған түнгі концертін ұсынады,- деді де көлігімде, қасымызда қызы мен Дарханбек деген азамат бар, бәрімізге 45 минут жанды дауыста ән салып берді. Мен үшін бұл зор мақтаныш. Менің ойымша, қазақтың маңдайына біткен бұлбұл әншісі көлік ішінде бұлай менен басқа ешкімге де ән арнамаған шығар. Содан бері апайымызбен сыйластығымыз үзілмей, хабарласып тұрамыз. Өзіңе жасалған жақсылықты ешқашан ұмытуға болмайды. – Вы не любите сидеть на одном месте и всегда найдете, чем себя занять. Сначала: работа, небо, космос. Теперь: дом, лошади, охота, земля…Кому или чему уделяете больше времени? А на что его не хватает? – Когда я был молодым, мне хотелось достичь высот и постичь авиацию. Тогда на семью оставалось очень мало времени. Иногда его не было вообще. Я мог месяцами не видеть близких. С возрастом взгляды начинают меняться. Ты понимаешь, что все-таки семья – не только ячейка общества, но и твое создание, которому ты не уделял должного времени. Когда приходит осмысление того, что все не так, как ты хотел, то начинаешь уже уделять больше внимания семье, детям, внукам. Я думаю, этот алгоритм продуман самой жизнью и тысячи лет идет по этому графику. Почему всегда говорят: внуков больше любят, чем детей. Это как раз результат того, что мы молодыми определяли себя – в обществе, а уже в зрелом возрасте начали определять себя в семье. – Спорттың қай түріне жақынсыз? – Мен спорттың көп түрімен шұғылдандым. Қыста шаңғы тепкенді өте жақсы көрем. Жас кезімнен жазда велосипед тебуге әуес болдым. Ол кезде ауылда қандай спорт болды дейсің. Балалар жиналып, велосипедпен 100-150 шақырым айналып келеміз. Жиі пайдаландым. Ал демалыстарда және сабақ кезінде де жексенбі күні үйде отырмай, үш ай жазда жұмыс істедім. Киімдерімді өзім ақша тауып сатып алу үшін шөп шауып, бидай ордым. Шешем жұмыс істемейді, шөп бір жағы үйдегі малға да керек болды. Жас кезімнен қара жұмысқа араласқан соң шығар, шымыр болып өстім. Кешкілік волейбол ойнайтынбыз. Тіпті бұл спорт ойынын өте жақсы меңгергенім соншалық есейгенде волейбол құрамасына да іріктеліп алынған едім. Сонымен қатар жүгіру, бассейнге шомылу, шахмат ойнау секілді спорттың түрлерімен де айналыстым. – Токтар Онгарбаевич, расскажите, как проходит Ваш день? Вы планируете свое время? – Когда я вышел на пенсию, то подумал, что наконец-то дорвался – свобода. Сейчас, мол, отдохну. Сегодня общественные дела занимают почти все мое свободное время, поэтому времени просто праздно лежать у меня нет. Я это не приемлю и считаю неправильным. А в свободное время, которого немного, стараюсь трудиться у себя на участке. Не могу сидеть, уже привык работать. Все, что есть на территории дома, сделано вот этими руками. Я начертил, сделал проект, защитил его на прочность и построил это здание. Дома у меня инструменты как в любом СТО. Сам ремонтирую машины, создаю себе модели для поездок на охоту. Если куда-то выехал, я себе создам комфорт. Люблю с железом работать и деревом. Мой папа был кузнецом и работал по столярной части. Изготавливал казахские ювелирные украшения из серебра с позолотой. Я оставил себе на память пуговицу, которую он сделал. Всегда думаю, каким тонким человеком был мой отец. Эти навыки он, наверное, мне передал по крови, а я – своему старшему сыну. – Вы заговорили об отце… Чему самому ценному научили Вас родители? Что, по-Вашему, ценного Ваши дети взяли от Вас? Чему хотите научить внуков? – Папа мой ушел из жизни, когда мне было всего 7 месяцев, но благодаря матери, в душе он всегда был с нами. Я сейчас понимаю, какой мудрой женщиной была моя мама. Она всегда создавала ореол отца, не думая о себе. Самое главное, чему она меня научила – это быть самостоятельным. Она – неграмотная женщина, заставила меня учить науку. Я, не имея возможности ни с кем посоветоваться, проконсультироваться, научился себя контролировать и быть ответственным. Стал много читать. В седьмом классе я, наверное, был единственным, кто перечитал всю школьную библиотеку. Это все мама. Она каждый день мне говорила: «Балам, всегда быть надо честным, всегда делать людям добро, потому что все то зло, что ты когда-нибудь сделаешь, обязательно вернется, если не к тебе, то твоему потомству». Это великий закон постоянства, который нужно помнить. Да – плохо иногда от этой честности, да – достается, может быть, даже что-то решиться не твою пользу, но ты наберись мужества. Когда я учился в школе летчиков-испытателей, шеф пилотной фирмы Александр Васильевич Федотов, человек беспредельно честный к самому себе и окружающим, говорил: «Токтар, мы тебя взяли к нам не потому, что ты хороший летчик. Летчиком мы тебя все равно сделаем! Главное – что ты хороший человек!». Вот это качество, которому меня научила мать. Именно этого хочется видеть в детях и внуках. В нашем доме и по сей день все определено на человечность. – Ел ертеңі – жастар, тәуелсіз ел ұландарына қандай ақыл-кеңес айтар едіңіз... – Жастарға тілейтінім – ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен келген, ата-бабаларымыз армандап кеткен тәуелсіздігімізді көздерінің қарашығындай сақтап, мемлекетімізді одан әрі дамытып, гүлдендіре беруді ойласын. Ол үшін мықты білім, денсаулық керек. Үшіншіден, бірін – бірі сыйлайтын, қолдайтын болулары қажет. Олай етпегенде қандай білім алса да елде бақыт, береке болмайды. Әрі қарай қазақтың атын шығарып, асқақтата түсіңдер. Тоқтамаңдар. Біз салған жолды насихаттап, жалғастыра беріңдер.

Первый космонавт: «Все, что я хотел, сбылось»

Басқа да жаңалықтар