Теміржол тарихы: Әулиеатаға теміржол қалай келді?

Темір жол тарихы
19.06.2024, 14:26
Ардақ Үсейінова

"Қазақстан теміржолшысы" газетінің Жамбыл облысындағы меншікті тілшісі

Биыл Қазақстан темір жолы айтулы датаны атап өтуде. Осыған орай барлық өңір теміржол тарихының деректерін жинап, 120 жылдың шежіресін жасауға өз үлестерін қосуда. Алғашқы теміржол желісі Әулиеата жерінде осыдан бір ғасырдан астам бұрын келген.

Деректерге сүйенсек, Жамбыл өңіріне теміржол желісі 1920 жылы қараша айында жеткені көрсетілген. Бұл – Арыс-Пішпек теміржолының қазіргі Тараз қаласына кірген жылы. Ал кейбір мәліметтерде 1912 жылдың сәуірінде патша үкіметі Арыс-Пішпек теміржолын салу туралы банкирлер мен кәсіпкерлердің бастамасын мақұлдап, шойын жолдың құрылысы Арыс-Шымкент-Түлкібастан өтіп, 1917 жылы Боранды бекетіне келіп тоқтап қалғаны айтылады.

Тарихқа көз жіберсек, бұл құрылысты орыс капиталисі А.И.Путилов пен теміржол кәсіпкері Н.А.Бунге басқарған. Ал жұмыс 1914 жылдың 15 шілдесінде басталады.  

Алайда құрылыс жұмыстары баяу жүріп, бір жылдан астам уақытта теміржол желісі Арыс станциясынан Шымкентке дейін ғана жеткен. 1916 жылдың қаңтарында Манкент станциясына дейін, ал тамызда №9 разъезге дейін жүргізілді. Дәл осы жол құрылысын салуға тұңғыш қазақ теміржолшы-инженері Мұхаметжан Тынышпаев қатысқан .  

– Теміржол желісі 1917 жылы Бурное станциясына жеткенде тоқтап қалған. Негізгі жұмыстарға Борандыдағы жерасты өткелі біраз кедергі келтірген көрінеді. Міне, осыған байланысты Арыс-Пішпек бағытындағы теміржол құрылысы қазіргі Тараз қаласына 1920 жылы ғана жеткен, – дейді «ҚТЖ-Жүк тасымалы» ЖШС «Жамбыл жүк тасымалы бөлімшесі» филиалы ардагерлер кеңесінің төрағасы Бауыржан Найманбаев.

Әрі қарай шығысқа бағыт алған теміржол желісі қырғыз асып, Пішпек станциясы 1924 жылы ашылады. Қырғыз теміржолы тарихында Пішпекке алғашқы пойыз 1924 жылы 8 тамызда келді деп көрсетіледі.

– Биыл осы Тараз-Бішкек бағытындағы теміржол желісінің іске қосылғанына 100 жыл толып отыр. Көршілес ел бұл датаны атап өтуге дайындалуда. Мерейтойға біздің өңірден де делегаттар барып қатысады деп жоспарлануда, – деп тарихтан сыр шерткен ардагер теміржолшы Жамбыл өңіріндегі Қазақстан темір жолының 120 жылдығына орай жүргізіліп жатқан дайындық іс-шаралары туралы да мәлімет берді. Айтуынша, қазір Жамбыл бөлімшесі ұзақ жыл теміржолда еңбек еткен ардагерлермен сөйлесіп, деректер жинап жатыр екен. Өңірде атадан балаға жалғасып, бірнеше буын ұрпағы теміржолда  еңбек етіп келе жатқан әулеттер бар. Қазір соларды анықтап, тұтас буынның еңбек жылдарының жалпы жиынтығы есептеліп, тізімі жасалып жатқан көрінеді.

– Жалпы қазақ жеріне келген теміржолдың тарихы 1001-0904 жылдары тартылған «Орынбор-Ташкент» теміржолынан бастау алады. Арысқа дейін келіп, әрі қарай Ташкентке бұрылған ол жол бізге жетпеген. Былтыр Мойынты – Шу теміржол желісінің 70 жылдығын атап өттік. Ал әйгілі Түрксібке биыл 93 жыл толып отыр, бұл магистральдардың қай-қайсысы да әлі күнге қазақ еліне қызмет етіп келеді, – дейді ардагерлер кеңесінің төрағасы.  

Қауіпсіздік
09.10.2025
Қоршау қауіптің алдын алады
Аймақтар
09.10.2025
Теміржолшылар мүддесі жолында
Жаңалықтар
08.10.2025
Алты станцияда дауыстап хабарлау жүйесі енгізілді
Аймақтар
08.10.2025
Кәсіподақ – еңбек адамының сенімді тірегі
Әлемде
08.10.2025
Иран теміржолдары қысқа мерзімді жобаларға басымдық беріп отыр
Жаңалықтар
08.10.2025
«Жас үздік маман» байқауы өтіп жатыр
Жаңалықтар
08.10.2025
Жолаушылар пойыздарында 500-ден астам тәртіп бұзушы анықталды
Инфрақұрылым
08.10.2025
Тоқаев түркі мемлекеттерін Орта дәліз бойындағы инфрақұрылымды жаңғыртуға шақырды
Әлеумет
08.10.2025
Қазыналы қарттарға – құрмет пен тағзым
Әлеумет
07.10.2025
Астана жол дистанциясы ғимаратында жөндеу жұмыстары жүргізілді
Жолаушылар тасымалы
07.10.2025
«Астана - Орал» бағытында жаңа вагондар қатынай бастады
Жолаушылар тасымалы
07.10.2025
Stadler Kazakhstan вагондары 10 мың шақырымдық сынақтан өтті
Цифрландыру
07.10.2025
Пойыздарды интернетпен қамтамасыз ету жұмыстары жалғасуда
Жүк тасымалы
07.10.2025
Вагон айналымында іркіліс жоқ
Қауіпсіздік
07.10.2025
Қызылорда теміржолында күзгі комиссиялық тексеру өтті
Инфрақұрылым
07.10.2025
Ақсу вокзалы жаңартылып жатыр
Қауіпсіздік
07.10.2025
Өрт сөндіру пойызының дайындығы пысықталды
Жаңалықтар
07.10.2025
Теміржолшылар «Таза Қазақстан» акциясы аясында 500-ден астам ағаш отырғызды
Аймақтар
07.10.2025
Қағаз мұрағаттан цифрлық платформаға дейін
Жаңалықтар / Мұрағат
07.10.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №82 07 қазан 2025 жыл