Теміржол тарихы: Әулиеатаға теміржол қалай келді?

Темір жол тарихы
19.06.2024, 14:26
Ардақ Үсейінова

"Қазақстан теміржолшысы" газетінің Жамбыл облысындағы меншікті тілшісі

Биыл Қазақстан темір жолы айтулы датаны атап өтуде. Осыған орай барлық өңір теміржол тарихының деректерін жинап, 120 жылдың шежіресін жасауға өз үлестерін қосуда. Алғашқы теміржол желісі Әулиеата жерінде осыдан бір ғасырдан астам бұрын келген.

Деректерге сүйенсек, Жамбыл өңіріне теміржол желісі 1920 жылы қараша айында жеткені көрсетілген. Бұл – Арыс-Пішпек теміржолының қазіргі Тараз қаласына кірген жылы. Ал кейбір мәліметтерде 1912 жылдың сәуірінде патша үкіметі Арыс-Пішпек теміржолын салу туралы банкирлер мен кәсіпкерлердің бастамасын мақұлдап, шойын жолдың құрылысы Арыс-Шымкент-Түлкібастан өтіп, 1917 жылы Боранды бекетіне келіп тоқтап қалғаны айтылады.

Тарихқа көз жіберсек, бұл құрылысты орыс капиталисі А.И.Путилов пен теміржол кәсіпкері Н.А.Бунге басқарған. Ал жұмыс 1914 жылдың 15 шілдесінде басталады.  

Алайда құрылыс жұмыстары баяу жүріп, бір жылдан астам уақытта теміржол желісі Арыс станциясынан Шымкентке дейін ғана жеткен. 1916 жылдың қаңтарында Манкент станциясына дейін, ал тамызда №9 разъезге дейін жүргізілді. Дәл осы жол құрылысын салуға тұңғыш қазақ теміржолшы-инженері Мұхаметжан Тынышпаев қатысқан .  

– Теміржол желісі 1917 жылы Бурное станциясына жеткенде тоқтап қалған. Негізгі жұмыстарға Борандыдағы жерасты өткелі біраз кедергі келтірген көрінеді. Міне, осыған байланысты Арыс-Пішпек бағытындағы теміржол құрылысы қазіргі Тараз қаласына 1920 жылы ғана жеткен, – дейді «ҚТЖ-Жүк тасымалы» ЖШС «Жамбыл жүк тасымалы бөлімшесі» филиалы ардагерлер кеңесінің төрағасы Бауыржан Найманбаев.

Әрі қарай шығысқа бағыт алған теміржол желісі қырғыз асып, Пішпек станциясы 1924 жылы ашылады. Қырғыз теміржолы тарихында Пішпекке алғашқы пойыз 1924 жылы 8 тамызда келді деп көрсетіледі.

– Биыл осы Тараз-Бішкек бағытындағы теміржол желісінің іске қосылғанына 100 жыл толып отыр. Көршілес ел бұл датаны атап өтуге дайындалуда. Мерейтойға біздің өңірден де делегаттар барып қатысады деп жоспарлануда, – деп тарихтан сыр шерткен ардагер теміржолшы Жамбыл өңіріндегі Қазақстан темір жолының 120 жылдығына орай жүргізіліп жатқан дайындық іс-шаралары туралы да мәлімет берді. Айтуынша, қазір Жамбыл бөлімшесі ұзақ жыл теміржолда еңбек еткен ардагерлермен сөйлесіп, деректер жинап жатыр екен. Өңірде атадан балаға жалғасып, бірнеше буын ұрпағы теміржолда  еңбек етіп келе жатқан әулеттер бар. Қазір соларды анықтап, тұтас буынның еңбек жылдарының жалпы жиынтығы есептеліп, тізімі жасалып жатқан көрінеді.

– Жалпы қазақ жеріне келген теміржолдың тарихы 1001-0904 жылдары тартылған «Орынбор-Ташкент» теміржолынан бастау алады. Арысқа дейін келіп, әрі қарай Ташкентке бұрылған ол жол бізге жетпеген. Былтыр Мойынты – Шу теміржол желісінің 70 жылдығын атап өттік. Ал әйгілі Түрксібке биыл 93 жыл толып отыр, бұл магистральдардың қай-қайсысы да әлі күнге қазақ еліне қызмет етіп келеді, – дейді ардагерлер кеңесінің төрағасы.  

Инфрақұрылым
18.07.2025
Сырдария арқылы өтетін жарты шақырымдық теміржол көпірі салынады
Инфрақұрылым
18.07.2025
Елімізде темір жолды жөндеу науқанының жартысы аяқталды
Жүк тасымалы
18.07.2025
Әлеуметтік жүк тасымалы ұлғаюда
Станция тынысы
18.07.2025
Әйтеке би станциясы жартыжылдықты табысты аяқтады
ҚТЖ келбеті
18.07.2025
Қауіпсіздік мәдениетін қалыптастырған инженер
Аймақтар
18.07.2025
Маңғыстау теміржолшыларына біржолғы сыйақы берілді
Қауіпсіздік
18.07.2025
Дала өртімен күрес: Семей теміржолшылары қауіпсіздік шараларын күшейтті
Жаңалықтар / Мұрағат
18.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №54 18 шілде 2025 жыл
Жүк тасымалы
17.07.2025
Ақтау мен Құрық порттарында жүк айналымы өсті
Спорт
17.07.2025
Астанада өткен сайыста теміржолшылар жеңімпаз атанды
Жаңалықтар
17.07.2025
"Тобыл" логистикалық хабының құрылысы бастау алды
Жаңалықтар
17.07.2025
Елімізде теміржол машиналарын жасау 7,1%-ға артты
Жүк тасымалы
17.07.2025
Атырауда мұнай өнімдерінің тасымалы өсті
Инфрақұрылым
17.07.2025
Мойынты – Қызылжар теміржол желісінің құрылысына 10 мердігер ұйым қатысуда
Жаңалықтар
17.07.2025
ҚТЖ локомотив бригадаларының 16 демалыс үйіне күрделі жөндеу жүргізуде
Жаңалықтар / Жолаушылар тасымалы
16.07.2025
Комиссия туристік пойыздардағы заң бұзушылықтарды анықтады
Аймақтар
16.07.2025
Қандыағашта теміржол вокзалы жөнделіп жатыр
Әлемде
16.07.2025
Қытай жүрдек пойыздар желісінің жылдамдығы мен ұзындығын арттыруда
Жүк тасымалы
16.07.2025
Қазақстан бидайы Қытай арқылы Вьетнамға темір жол көлігімен жөнелтілді
Жүк тасымалы
15.07.2025
Қытайдан Әзербайжанға аттанған алғашқы жүк пойызы Қазақстан арқылы өтеді