Арыстағы «Батырлар аллеясы»


Түркістан облысы бойынша меншікті тілші
Арыс қаласының вокзалынан қала жаққа қарай шыққан беттегі алаңда әйгілі «Батырлар аллеясы» бар. Қала қақпасынан бастау алатын алаңдағы аллеяға қойылған 15 мүсіннің алтауы Ұлы Отан соғысының батырлары болса, тоғызы – Еңбек Ері атанған ерлер.
Олардың бәрі де осынау киелі Арыс топырағында дүниеге келіп, абырой-аттаққа бөленген тұлғалар. Кеңес Одағының батыры Бейсен Оңтаев, Садық Исмайылов, Берген Исаханов, Иван Журба, Ережепбай Молдабаев, Нағи Илясов пен Социалистік Еңбек Ері Сырлыбек Байжанов, Қабжан Мұхамеджанов, Әуесхан Салықбаев, Әбдуәлі Балғынбеков, Боранбек Шүкірбеков, Артық Есқожаев, Шырымбек Жұмабеков, Айту Досымбеков және Қапал Құттыбеков сынды азаматтардың мәрмәр тастан қашалып жасалған мүсіндері ежелгі қаланың шырайын ашып, тарихтан сыр шертіп тұр.
Сонау 1900 жылдары салынып, пайдалануға берілген Орынбор-Ташкент темір жолы заманында Орта Азия мен Ресейді байланыстыратын жалғыз қатынас жолы болды. Арыс қаласы осы күре жолдың бойында орналасқандықтан көп ұзамай-ақ Орта Азия қақпасы атанды. Осылайша шойын жолдың келуімен қала тоғыз жолдың торабына айналды. Өйткені бұл сала тіпті өңірдің, облыстың ғана емес, тұтас одақтық көлемде экономикалық әлеуеттің өсіп-өркендеуіне оң әсерін тигізді.
Сонымен қатар бұл жер теміржолшылар легін қалыптастырып, оқытып, дайындап шығатын үлкен ұстаханаға айналды десе де болады. Сондықтан Арыс ел аузында теміржолшылар қаласы деген атқа ие болып отыр. Ал жоғарыдағы батырлар аллеясынан орын алған абыройлы есімдер қатарында тек Арыс емес, бүкіл отандық теміржолдың дамуына өлшеусіз үлес қосқан тұлғалардың да болуы – табиғи жағдай. Өйткені Сырлыбек Байжанов, Қабжан Мұхамеджанов, Әуесхан Салықбаев, Әбдуәлі Балғынбеков сынды тұлғалар Қазақстан теміржолшыларының мақтанышына айналған батырлар. Олар кешегі қанқұйлы соғыс жылдары әскери тәртіпке көшірілген теміржолда ерлікке пара-пар жанқиярлықпен еңбек етіп, Ұлы жеңіс күнін жақындатуға өлшеусіз үлес қосқан жандар.
2019 жылғы әскери қоймадағы алапат жарылыстан соң көп ұзамай өкімет апаттың залал, зардабын қалпына келтіру жұмыстарын қызу қолға алды. Қаланың бас қақпасы саналатын теміржол вокзалының аумағы ретке келтіріліп, «Батырлар аллеясы» да қайта жаңғыртылды. Бүгінде аллеядағы ағаштар жайқалып өсіп, көпшілік серуендейтін қаланың көрікті жеріне айналды.