Бір суреттің тарихы...

Темір жол тарихы
04.08.2023, 10:59
Меруерт Умирзакова

Осыдан жарты ғасырдан астам уақыт бұрын, дәлірек айтсақ 58 жыл бұрын түсірілген бұл сурет ерекше қызығушылығымызды туғызды. Аса бағалы да құнды дүние тауып алғандай қуанып, таңданысымызды да жасыра алмадық...

Кәдімгі түлектер виньеткасы. Өткен ғасырдың ортасында түсірілген бұл суретте сол кездегі кеңестер одағы деген алып елдің астанасы Мәскеуде оқыған қазақ жастары бейнеленген. Әйтсе де, олар бертін келе Қазақ темір жолының қадау-қадау тұлғаларына айналған студенттер екені тарихи фотосуреттің бағасын арттыра түсетіні сөзсіз. Соғыстан кейін, 60-жылдары Мәскеудегі теміржол институтында (МИИТ) осыншама қазақ жастарының оқығаны, шынымызды айтсақ, таңданысымызды тудырды. Демек, сол кезде 18-24 жас аралығындағы бұл студент жастар соғыстың алдында немесе соғыс жылдары дүниеге келген ұрпақ болды ғой. Қыз-жігіті аралас алпысыншы жылдардың жастары бүгінгі құрдастармен салыстырғанда ересек көрінеді және бүгінгі жастарға қарағанда жүздерінен біртүрлі зиялылық сезілгендей ме, қалай...  

Әрине деп ойладық, бұлар тегін жастар емес, Қазақстанның әр өңірінен таңдап Мәскеуге оқуға жіберген Қазақ темір жолының үкілі үміттері болғаны анық. Олардың әрбірі өздеріне жүктелген миссияны, ел аманатын жақсы түсінген. Өз-өздеріне сенімді, білімге құштар бұл жастар күні ертең тауды бұзып, тасты жарып, Ұлы Қазақ темір жолының көсегесін көгертетін айтулы тұлғалар болып қалыптасатыны олардың парасат тұнған жүздерінде тұр. Көпшілігі жауапты, биік лауазымды қызмет атқарып, саланың ең мәртебелі марапаты «Құрметті теміржолшы» белгісіне ие болып, отандық теміржол саласының дамуы мен өркендеуіне өз қолтаңбаларымен ескерткіш қалдырғаны дау тудырмайды.  

Кеңестер одағында бір ғана ұлт пен ұлыс бар деген түсінік қалыптасқан заманда қылышынан қан тамған қызыл коммунистер қаһарынан жасқанбай оларға «Қазақ студенттері» деп жаздырған қандай күш? Сол жылдары Мәскеуде оқитын қазақ жастары құрған «Жас тұлпар» қозғалысы компартия тарапынан қандай қуғынға ұшырағаны тарихтан белгілі. Мүмкін мынау суреттегі жастардың ішінде де сол жас тұлпарға мүше болғандар бар шығар... Қиял шіркін бізді талай қиырларға жетелеп әкетті....  

Айта кетейік, бұл құнды фотосуретті бізге көрсеткен «Қазкөліккәсіп» ҚБ төрағасының орынбасары Бақытжан Қуанышевтың өзі де МИИТ түлегі.  

– Өткен ғасырдың 60-65 жылдары МИИТ-те білім алған қазақ жастары шын мәнінде бұдан да көп болған. Көбісі елге танымал белгілі тұлғалар, мықты мамандар болып қалыптасты. Мен білетін бірнеше мықты теміржолшы жоқ мұнда. Екі рет «Құрметті теміржолшы» атағын алған Қазақстандағы төрт адамның бірі – Мұқан Пірімбетов, Орман Шуданов пен Тойкен Қангереев те сол тұста Мәскеуде оқыды... – деп мәлімет берді техника ғылымдарының докторы, кезінде ҚазАТК ректоры болған белгілі теміржол көлігінің ардагері.  

Айтуынша, суреттің түпнұсқасын ҚТЖ Ардагерлер кеңесінің төрағасы Болатбек Дүйсемәлиевтің жеке архивінен кездестіріп, дереу бірнеше көшірмесін жасатып алған. Бақытжан Мұханбетұлының рұқсатымен «ВСПОМИНАЯ МИИТ» (ALMA MATER) атты көлемді автобиографиялық еңбегімен таныса келе, кезінде МИИТ Қазақстан үшін расымен кадрлар ұстаханасы болғанына көз жеткіздік. Жоғарыдағы тізімді әрі қарай Шманов Марат, Айдарқұлов Қаражан, Күленова Фатима, Молдасалиев Болатбек, Аяпов Үмбет, Қалмұрзаев Мінуар, Көріспаев Қамбар, Базилов Қуаныш, Дүйсемалиев Болатбек, Бекжанов Кабдолда, Марат Жұмабаев, Досаев Бекболат, Күдербеков Мәлік, Алтаев Нұрлан, Жарылқағанов Мұрат, Үзенбаев Мейрамалы, Сағатов Әнуарбек, Байдаулетов Нұржан, Шоқанова Қарлығаш, Аманбаев Дүйсенбек, Ибраимбаев Жанат, Ұйқасбаев Алмас, Байтаев Серік, Жәкішев Ержан, Аспаева Зүбайда, Дәрібаев Шыңғыс, Аманшина Сәния... тағысын тағы танымал теміржолшылар тізімімен толықтыра беруге болады.  

Әрине, бұл студенттердің біразы кейін елге танымал азаматтар болғаны анық. Отандық теміржол көлігінде талай жыл тер төккен олардың көбі даңқты теміржолшылар династиясының өкілі болуы бек мүмкін, бүгінде ұлдары немесе немерелері әке жолын жалғап жүрген де болар. Алдағы уақытта олар туралы мәлімет жинап, сериялы мақалалар жариялауға тырысамыз.

 

Әлеумет
14.07.2025
Медициналық пойыз БҚО-да 7 мыңнан астам тұрғынға көмек көрсетті
Аймақтар
14.07.2025
Ақтауда Қытай компанияларының қатысуымен ірі логистикалық хаб құрылады
Аймақтар
14.07.2025
Қазақстандық жолсеріктер Deutsche Bahn тәжірибесін үйренуде
Аймақтар
14.07.2025
Елдің ықылысы – еңбектің өтеуі
Әлеумет
14.07.2025
Вокзалдағы кәсіпкерлердің құқықтары қорғалады
Жаңалықтар
14.07.2025
Теміржолшылар "Taza Qazaqstan"республикалық бастамасы аясында эко-сенбілік өткізді
Жүк тасымалы
14.07.2025
Қазақ транзитінің жаңа дәуірі басталды – сарапшы
Жаңалықтар
14.07.2025
ОА мен Оңтүстік Азияны жалғайтын теміржолға қатысты құжатқа қол қойылды
Аймақтар
14.07.2025
Берік Уәли Курчатовтағы теміржол кәсіпорнының жұмысымен танысты
Жолаушылар тасымалы
12.07.2025
ҚТЖ жазғы маусымда өзінің барлық бағдарлары бойынша 4,2 млн-нан астам жолаушыны тасымалдауға дайын
Жаңалықтар
11.07.2025
ҚТЖ басшылығы туризмді дамыту мәселелері бойынша көшпелі кеңес өткізді
Жолаушылар тасымалы
11.07.2025
ҚТЖ Астана – Бурабай бағдары бойынша «Burabay Express» жаңа электрпойызын іске қосты
ҚТЖ келбеті
11.07.2025
Мақаттың мақтанышы
Әлеумет
11.07.2025
Астанада кәсіподақтың VI есептік сайлау конференциясы өтті
Жаңалықтар
11.07.2025
Теміржол жөндеуде заманауи техника қолданылуда
Жаңалықтар / Мұрағат
11.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №52 11 шілде 2025 жыл
Жаңалықтар
10.07.2025
ҚТЖ: Қытайдағы негізгі серіктестермен бірқатар уағдаластықтарға қол жеткізілді
Спорт
10.07.2025
Щучинск қаласындағы республикалық спартакиадаға 250 теміржолшы қатысуда
Жаңалықтар
10.07.2025
KTZ Express ЕО елдеріне экспорттық мультимодальды тасымалды ұйымдастырды
Жаңалықтар
10.07.2025
Транскаспий дәлізі: Қазақстанның көлік және цифрлық инфрақұрылымдағы жаңа бағыты