Қазақстан транзиттік әлеуетін арттыруда

Жүк тасымалы
10.04.2025, 10:18
Қазақстан теміржолшысы

2025 жылдың 3 наурызында Қазақстан Еуразия кеңістігіндегі көлік-логистикалық рөлін нығайту жолында маңызды қадам жасады. Қытай Халық Республикасынан Польшаға дейін баратын жаңа халықаралық контейнерлік теміржол бағыты іске қосылды, деп хабарлайды Rail-news.kz.  

Бұл бағыт бірнеше елдің аумағынан өтеді: Қытай, Қазақстан, Түрікменстан, Иран, Түркия және соңында Польшада аяқталады. Жоба KTZ Express (Қазақстан темір жолының еншілес компаниясы) және China Railway Container Transport (Қытайдың мемлекеттік теміржол корпорациясының құрамына кіреді) бірлесіп жүзеге асырған.

Жаңа маршруттың іске қосылуы – Қазақстанның Азия мен Еуропа арасындағы негізгі транзиттік көпір ретіндегі мәртебесін нығайтуға бағытталған ұзақмерзімді күш-жігерінің жалғасы. Бұл әрекеттер 2024 жылдың желтоқсанында іске қосылған Қытай – Қырғызстан – Өзбекстан (CKU) теміржол жобасының аясында ерекше маңызға ие.

CKU жобасы алғаш 1990-жылдары ұсынылған және Қытайдың «Бір белдеу – бір жол» мегажобасы аясында жүзеге асырылып жатыр. Теміржол Қытайдың Қашғар қаласынан басталып, Торугарт асуы арқылы Қырғызстанға өтеді, Жалал-Абадты кесіп өтіп, Өзбекстанның Әндіжан қаласында аяқталады. Алайда бұл жобаның құрылымы мен қаржылық шығындары өте күрделі.

Оған қоса бағыттың 80%-ы таулы аймақтармен өтеді, бұл – 120 шақырым туннельдер мен 26 шақырым көпірлер салуды талап етеді. Осындай күрделі инженерлік шешімдер жобаның құнын 10–12 миллиард долларға дейін ұлғайтады. Сондай-ақ, бір жолақты теміржол болғандықтан, бір уақытта жүретін пойыздар саны шектеулі. Бұдан бөлек, Қытай теміржолынан еуразиялық кеңістіктің 1520 мм колеясына ауыстыру қажеттілігі логистикалық шығындар мен кідірістерді арттырады.

Сондықтан, CKU бағыты жаңа мүмкіндіктер ашқанымен, оның тиімділігі Қазақстандағы жазық бағыттармен салыстырғанда айтарлықтай шектеулі.

Осы сын-тегеуріндерге жауап ретінде Қазақстан көлік инфрақұрылымын жаңғырту мен кеңейтуге бағытталған кең ауқымды бағдарламаны іске қосып отыр.

Басты жобалар қатарында:

Достық – Мойынты (836 км): Шығыс Қытай шекарасын Қазақстанның орталығымен байланыстыратын маңызды маршрут. Қайта құрылымдалып, өткізу мүмкіндігі бірнеше есе артады.

Бақты – Аягөз (270 км): Қытаймен сауданы күшейтуге арналған жаңа құрылыс.

Жетіген – Қазбек-Би (104 км) және Дарбаза – Мақтаарал: Ел ішіндегі байланыс пен логистикалық икемділікті арттыруға бағытталған.

Көлік министрлігінің мәлімдеуінше, тек 2025 жылы Қазақстанда 11 000 км теміржол желісі жаңғыртылады, және 5000 км-ден астам жаңа жол салынады. Бұл тек транзиттік және экспорттық әлеуетті арттыру емес, сонымен қатар шетелдік инвестиция тарту мен елдің логистикалық бәсекеге қабілеттілігін көтеру мақсатын көздейді.

Транскаспий бағыты – стратегиялық басымдық

Қазақстанның жаңа логистикалық стратегиясының басты элементтерінің бірі – Транскаспий халықаралық көлік бағытын (ТХКБ) немесе Орта дәлізді белсенді ілгерілету. Бұл бағыт Қытайдан Еуропаға Каспий теңізі, Әзербайжан, Грузия және Түркия арқылы өтеді. Жалпы ұзындығы – 4250 км, бұл Ресей арқылы өтетін бағыттан 2000 км-ге қысқа.

Геосаяси жағдай мен санкциялық шектеулерді ескерсек, Орта дәліз жүк жөнелтушілер үшін барған сайын тартымды болуда. Бұл бағыт икемділік пен санкцияларға тәуелсіздік береді, тұрақты логистикалық тізбектерді қалыптастыруға ықпал етеді.

2024 жылдың қазан айында өткен Шетелдік инвесторлар кеңесінің пленарлық отырысында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев осы бағыттың басымдығын атап өтті. Оның айтуынша, бір жылдың ішінде 12 000 км автожол салынған және жөнделген, ал алдағы жылдары негізгі күш теміржол инфрақұрылымына бағытталады.

Қазақстан тек жаңа жолдармен шектелмейді. Пойыз вагондары паркін жаңарту да назардан тыс қалмаған. 2025 жылы 225 жаңа вагон сатып алынады, сондай-ақ Достық – Мойынты желісі толық жаңғыртылып, оның жүк өткізу қабілеті 5 есеге арттырылады.

Жоспарланған жобалар толық іске асқанда, Қазақстан Шығыс – Батыс бағытында жылына 10 миллион тоннаға дейін жүк тасымалдай алатын болады.

Жалпы алғанда, Қазақстан мен CKU арасындағы бәсекелестікке қарамастан, сарапшылар бұл бағыттарды бір-бірін толықтыратын жобалар ретінде қарастырады. CKU – стратегиялық маңызды, бірақ өткізу қабілеті мен құны жағынан шектеулі, ал Қазақстанның бағыттары – ауқымды әрі тиімді.

 

Жолаушылар тасымалы
17.09.2025
Адамдар неге пойызбен жүруді жөн санайды?
Жолаушылар тасымалы
17.09.2025
Тағы қай бағыттың пойыздары Starlink интернетіне қосылатыны айтылды
Әлемде
17.09.2025
Калифорнияда сутекпен жүретін алғашқы пойыз іске қосылды
Жаңалықтар
17.09.2025
ALT университетінде ҚТЖ басшыларына арналған «Үздіктер алаңы» бағдарламасы басталды
Жүк тасымалы
17.09.2025
Қостанай өңірінен темір жолмен астық тасымалдау 20%-ға артты
Жаңалықтар
17.09.2025
Теміржолшылар қалдықтарды сұрыптау жолдарын үйренді
Жаңалықтар
16.09.2025
Теміржолшылардың қысқы маусымға дайындығы талқыланды
Жүк тасымалы
16.09.2025
Қытай – Қазақстан – Түрікменстан – Иран теміржол дәлізі жанданады
Трансформация
16.09.2025
Жүк тасымалы мен магистральдық желіні біріктіру – уақыт талабы
Аймақтар
16.09.2025
Қысқа әзірлік қарқынды жүргізілуде
Қауіпсіздік
16.09.2025
Екі көпір тұрса да, ерінетіндер көп
Аймақтар
16.09.2025
Әулиеата командасы бас жүлдені жеңіп алды
Қауіпсіздік
16.09.2025
«ҚТЖ»-да еңбек қауіпсіздігі мен экология бойынша үздіктер анықталды
Жаңалықтар / Мұрағат
16.09.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №75 16 қыркүйек 2025 жыл
Жаңалықтар
15.09.2025
ҚТЖ мен РЖД стратегиялық ынтымақтастық бойынша басым бағыттарды айқындап алды
Әлеумет
15.09.2025
Теміржолшының студент баласына жол ақысы өтеледі
Жүк тасымалы
15.09.2025
Мамыр-қыркүйек аралығында 24 млн тонна көмір тасымалданды
Цифрландыру
15.09.2025
Бейнеу станциясы цифрландыруға көшеді
Станция тынысы
15.09.2025
Теміржолшылардың қажырлы еңбегі: Арал станциясының көрсеткіштері
Аймақтар
15.09.2025
Матай станциясында локомотившілердің демалыс үйі күрделі жөндеуден өтті