Шерханның сыныптасы

Сұхбат
30.09.2022, 10:28
Ерман Әбдиев

Тараз қаласы бойынша меншікті тілші

28 қыркүйек қазақтың классик жазушысы, мемлекет және қоғам қайраткері Шерхан Мұртазаның туған күні. Жамбылдың Жуалысынан шыққан ұлы жазушының 90 жылдығына орай Шерағаның сыныптасы, саналы ғұмырының 40 жылын болат жолға арнаған, Құрметті теміржолшы Әбдуәлі Данаевпен сұхбаттасқан едік.

 Тараз қаласында тұратын тоқсаннан асқан қария әлі тың, газет-журналды көзілдіріксіз оқиды. Мамандығы теміржолшы болса да өмір бойы қаламды серік еткен жазушы-журналист. Сонау Кеңес үкіметі тұсында, 1982 жылы «Жалын» баспасынан «Күнімай» әңгімелер жинағы мен 1992 жылы «Іңкәр шақ» повесі жарық көрген. Одан кейін ұзақ жыл өзі қызмет еткен теміржол колледжінде студенттерге арнап теміржол терминдерін қазақшаға аударып, кітап етіп шығарды. Арагідік қоғамдағы өзекті мәселелер төңірегіндегі мақалалары да жергілікті БАҚ беттерінде жарияланып тұрады.  

– Әбеке, өткен ғасырдың ортасында Жамбыл атындағы мектеп-интернатта қазақтың біртуар ұлы Шерхан Мұртазамен бірге оқыпсыз. Бала Шерхан қандай еді?  

– Бұл Ұлы Отан соғысы аяқталып, қайта қалпына келтіру жылдарының тұсы еді. Өте қиын кез, экономиканың құлдырап тұрған тұсы. Сол кезде Әулиеатада жетім балаларға арналған тұңғыш қазақ мектебі ашылып, мен Ақбұлымнан келген кезде Шерхандар сонда оқып жүрген екен. Көк базардың желкесіндегі ескі Ташкент көшесіндегі тұйық шарбақ ішінде орналасқан мектепте кілең қара киінген РУ-дың балалары. Бәрімізде «РУ» деген жазуы бар жалтырақ белдік болатын. Шерханмен үш жыл бірге оқыдым. Біздің тағдырымыз да бір еді. Соғыстан кейінгі ауыр жылдары ашқұрсақ жетім балалардың тағдыры белгілі ғой.  

Шерхан өз шығармаларында жазғандай, анау айтқандай бұзық емес еді. Қайта мәмлегер болатын. Біз орналасқан интернаттың қарама-қарсы бетінде орыс училищесі болды. Сондағы ересектеу балалар анда-санда қоқан-лоқы көрсетіп қояды. Ондайда жаға жыртыса кетсең, жылы орныңнан айрыласың. Ол кімге керек? Міне, осындай сәттерде Шерхан араласып, кей ерегістерді бейбіт жолмен шешіп жүрді. Бүгінде мұның барлығы естелік болып қалды ғой.  

– Студенттік жылдары, одан кейін араласып тұрдыңыздар ма?  

– Мектеп бітіретін жылы Шерхан әрқайсымыздың арман-тілегіміз жазылсын деген ниетпен арнайы оқушы дәптерін арнаған еді. Онда бәріміз қолтаңбамызды қалдырдық. Қатар оқыған Шерхан Мәскеу полиграфиялық институтына түсті. Үлкен жазушы, мемлекет және қоғам қайраткері болды. Мен Ленинградтағы теміржол институтын бітірдім. Өмірімнің көбі болат жолдың бойында өтті. Талас, Луговой, Жаңатас станцияларын басқардым. Жамбыл жол бөлімшесінде пойыздар қауіпсіздігі бөлімін, Алматы жол бөлімшесіне қараған жылдары Жүк пойыздары тасымалы бөлімін басқардым. Құрметті теміржолшымын. Ал Қаратай Тұрысов Мәскеудегі Серго Орджоникидзе атындағы геологиялық-барлау институтын бітіріп, геология саласында ұзақ жыл еңбек етті. ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды. Мемлекет және қоғам қайраткері. Біз Шерхан, Қаратай үшеуміз жиі араластық. Студенттік жылдары да хат жазып хабарласып, қал-жағдайымызды біліп тұрдық. Бір жолы Шерханнан келген хатта ол «Старик Хоттабычты» қазақ тіліне аударып жатқанын жазғаны есімде.  

Шерхан кейін Алматы мен Астанада қызметте жүргенде елге келсе, «Данаевты табыңдар» деп мені жанына ертіп алатын. Кейін елге біржола оралғанда жиі араласып тұрдық. Ақбілекті «Белоручка» деп еркелетіп отыратын. Облыс орталығындағы талай рухани шараларда төбе көрсетіп, ой-пікірлерімізді айтып жүрдік. Мен 2007 жылы Тараз теміржол колледжіне Шерханды арнайы шақырып, студенттермен кездесу өткіздім.  

– Әңгімеңізге рахмет!  

 

Жаңалықтар
31.08.2025
ҚТЖ мен Қытай компаниясы «Бақты – Аягөз» теміржолын талқылады
Жаңалықтар
30.08.2025
ҚТЖ мен China COSCO Shipping стратегиялық ынтымақтастықты кеңейтуде
Аймақтар
29.08.2025
Еңбек ұжымының мүддесі бәрінен жоғары
Жолаушылар тасымалы / Инфографика
29.08.2025
Жыл басынан бері ҚТЖ пойыздары 7,8 миллионнан астам жолаушыны тасымалдады
Қауіпсіздік
29.08.2025
Қауіпсіздік ережелерін сақтау қатаң тексерілуде
Әлеумет
29.08.2025
Жеті жүз балаға оқу құралы берілді
Инфрақұрылым
29.08.2025
Ақтөбеде жеті разъездің құрылысы басталды
Аймақтар
29.08.2025
«Қазкөліккәсіп» төрағасы Сыр теміржолшыларын марапаттады
Инфрақұрылым
29.08.2025
Вокзалдар жаңа кейіпке енеді
Аймақтар
29.08.2025
Ақтөбе рельс-арқалық зауыты «Үздік өнеркәсіптік тауар» иегері атанды
Спорт
29.08.2025
Конституцияның 30 жылдығына орай «Қазкөліккәсіп» дартс турнирін ұйымдастырды
Әлеумет
29.08.2025
Жамбыл ЖТ бөлімшесі жаңа оқу жылына 347 балаға қолдау көрсетті
Жаңалықтар / Мұрағат
29.08.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №70 29 тамыз 2025 жыл
Әлеумет
28.08.2025
Оқушыларға рюкзак тарту етілді
Әлемде
28.08.2025
Ұлыбританияда аккумуляторлы пойыз жаңа рекорд орнатты
Жаңалықтар
28.08.2025
ҚТЖ Сычуань және Чэнду логистикалық компанияларымен келіссөздер өткізді
Әлемде
28.08.2025
Ресейде алғашқы сутекті пойыздың дизайны таныстырылды
Аймақтар
27.08.2025
Жаңа оқу жылы қарсаңында балаларға мектеп құралдары табысталды
Жаңалықтар
27.08.2025
ҚТЖ басшылығы Сычуань провинциясының губернаторымен кездесті
Бейнелер
27.08.2025
Жаңа теміржол Өзбекстанға жүк тасымалын еселемек