Шерханның сыныптасы

Сұхбат
30.09.2022, 10:28
Ерман Әбдиев

Тараз қаласы бойынша меншікті тілші

28 қыркүйек қазақтың классик жазушысы, мемлекет және қоғам қайраткері Шерхан Мұртазаның туған күні. Жамбылдың Жуалысынан шыққан ұлы жазушының 90 жылдығына орай Шерағаның сыныптасы, саналы ғұмырының 40 жылын болат жолға арнаған, Құрметті теміржолшы Әбдуәлі Данаевпен сұхбаттасқан едік.

 Тараз қаласында тұратын тоқсаннан асқан қария әлі тың, газет-журналды көзілдіріксіз оқиды. Мамандығы теміржолшы болса да өмір бойы қаламды серік еткен жазушы-журналист. Сонау Кеңес үкіметі тұсында, 1982 жылы «Жалын» баспасынан «Күнімай» әңгімелер жинағы мен 1992 жылы «Іңкәр шақ» повесі жарық көрген. Одан кейін ұзақ жыл өзі қызмет еткен теміржол колледжінде студенттерге арнап теміржол терминдерін қазақшаға аударып, кітап етіп шығарды. Арагідік қоғамдағы өзекті мәселелер төңірегіндегі мақалалары да жергілікті БАҚ беттерінде жарияланып тұрады.  

– Әбеке, өткен ғасырдың ортасында Жамбыл атындағы мектеп-интернатта қазақтың біртуар ұлы Шерхан Мұртазамен бірге оқыпсыз. Бала Шерхан қандай еді?  

– Бұл Ұлы Отан соғысы аяқталып, қайта қалпына келтіру жылдарының тұсы еді. Өте қиын кез, экономиканың құлдырап тұрған тұсы. Сол кезде Әулиеатада жетім балаларға арналған тұңғыш қазақ мектебі ашылып, мен Ақбұлымнан келген кезде Шерхандар сонда оқып жүрген екен. Көк базардың желкесіндегі ескі Ташкент көшесіндегі тұйық шарбақ ішінде орналасқан мектепте кілең қара киінген РУ-дың балалары. Бәрімізде «РУ» деген жазуы бар жалтырақ белдік болатын. Шерханмен үш жыл бірге оқыдым. Біздің тағдырымыз да бір еді. Соғыстан кейінгі ауыр жылдары ашқұрсақ жетім балалардың тағдыры белгілі ғой.  

Шерхан өз шығармаларында жазғандай, анау айтқандай бұзық емес еді. Қайта мәмлегер болатын. Біз орналасқан интернаттың қарама-қарсы бетінде орыс училищесі болды. Сондағы ересектеу балалар анда-санда қоқан-лоқы көрсетіп қояды. Ондайда жаға жыртыса кетсең, жылы орныңнан айрыласың. Ол кімге керек? Міне, осындай сәттерде Шерхан араласып, кей ерегістерді бейбіт жолмен шешіп жүрді. Бүгінде мұның барлығы естелік болып қалды ғой.  

– Студенттік жылдары, одан кейін араласып тұрдыңыздар ма?  

– Мектеп бітіретін жылы Шерхан әрқайсымыздың арман-тілегіміз жазылсын деген ниетпен арнайы оқушы дәптерін арнаған еді. Онда бәріміз қолтаңбамызды қалдырдық. Қатар оқыған Шерхан Мәскеу полиграфиялық институтына түсті. Үлкен жазушы, мемлекет және қоғам қайраткері болды. Мен Ленинградтағы теміржол институтын бітірдім. Өмірімнің көбі болат жолдың бойында өтті. Талас, Луговой, Жаңатас станцияларын басқардым. Жамбыл жол бөлімшесінде пойыздар қауіпсіздігі бөлімін, Алматы жол бөлімшесіне қараған жылдары Жүк пойыздары тасымалы бөлімін басқардым. Құрметті теміржолшымын. Ал Қаратай Тұрысов Мәскеудегі Серго Орджоникидзе атындағы геологиялық-барлау институтын бітіріп, геология саласында ұзақ жыл еңбек етті. ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды. Мемлекет және қоғам қайраткері. Біз Шерхан, Қаратай үшеуміз жиі араластық. Студенттік жылдары да хат жазып хабарласып, қал-жағдайымызды біліп тұрдық. Бір жолы Шерханнан келген хатта ол «Старик Хоттабычты» қазақ тіліне аударып жатқанын жазғаны есімде.  

Шерхан кейін Алматы мен Астанада қызметте жүргенде елге келсе, «Данаевты табыңдар» деп мені жанына ертіп алатын. Кейін елге біржола оралғанда жиі араласып тұрдық. Ақбілекті «Белоручка» деп еркелетіп отыратын. Облыс орталығындағы талай рухани шараларда төбе көрсетіп, ой-пікірлерімізді айтып жүрдік. Мен 2007 жылы Тараз теміржол колледжіне Шерханды арнайы шақырып, студенттермен кездесу өткіздім.  

– Әңгімеңізге рахмет!  

 

Жаңалықтар
11.03.2025
ҚТЖ-да өткелдердегі бейнеталдау жүйелерінің сынағы аяқталды
Жаңалықтар
11.03.2025
Теміржол төсемінен жоғары барлық су қоймалары мен бөгеттер зерттелді
Әлемде
11.03.2025
RailPulse серіктестігі Wabtec өндірісіндегі борттық датчиктерді сертификаттады
Жүк тасымалы
11.03.2025
2024 жылы Сиань терминалы транзитті 276 мың тоннаға дейін арттырды
Аймақтар
11.03.2025
Соғыс кезінде теміржол салған атыраулық кейуана 100 жасқа толды
Жолаушылар тасымалы
10.03.2025
Автожолдың жабылуына байланысты 300-ден астам жолаушы пойызбен жеткізілді
Жолаушылар тасымалы
10.03.2025
Қолайсыз ауа-райына байланысты пойыздарда қосымша орындар ұйымдастырылды
Жаңалықтар
10.03.2025
Көлік министрі Екібастұз қаласындағы күрделі жөндеуден өткен теміржол вокзалына барды
Жолаушылар тасымалы
09.03.2025
Еліміздің пойыздарында 8 наурыз мерекесіне орай әйелдерге сыйлықтар табысталды
Жолаушылар тасымалы
08.03.2025
Темір жол саласында 1,6 мыңнан астам әйел жолсерік және касса қызметінде еңбек етеді
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Жауапкершілік жүгі жеңіл емес
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Аина және оның командасы
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Отбасында қалыптасқан қасиет
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Қолөнерші диспетчер
Жүк тасымалы
07.03.2025
"KTZ Express" БАӘ мен Үндістанға газет қағазын жіберді
Спорт
07.03.2025
Локомотившілер топ жарды
ҚТЖ келбеті
07.03.2025
Тағдыр сынағына сынбаған...
ҚТЖ келбеті
07.03.2025
Ең әдемі тауар кассирі
Қауіпсіздік
07.03.2025
Теміржол бойында қараусыз жайылған мал көбейді
Аймақтар
07.03.2025
Айгүлдің тілегі