Шерханның сыныптасы

Сұхбат
30.09.2022, 10:28
Ерман Әбдиев

Тараз қаласы бойынша меншікті тілші

28 қыркүйек қазақтың классик жазушысы, мемлекет және қоғам қайраткері Шерхан Мұртазаның туған күні. Жамбылдың Жуалысынан шыққан ұлы жазушының 90 жылдығына орай Шерағаның сыныптасы, саналы ғұмырының 40 жылын болат жолға арнаған, Құрметті теміржолшы Әбдуәлі Данаевпен сұхбаттасқан едік.

 Тараз қаласында тұратын тоқсаннан асқан қария әлі тың, газет-журналды көзілдіріксіз оқиды. Мамандығы теміржолшы болса да өмір бойы қаламды серік еткен жазушы-журналист. Сонау Кеңес үкіметі тұсында, 1982 жылы «Жалын» баспасынан «Күнімай» әңгімелер жинағы мен 1992 жылы «Іңкәр шақ» повесі жарық көрген. Одан кейін ұзақ жыл өзі қызмет еткен теміржол колледжінде студенттерге арнап теміржол терминдерін қазақшаға аударып, кітап етіп шығарды. Арагідік қоғамдағы өзекті мәселелер төңірегіндегі мақалалары да жергілікті БАҚ беттерінде жарияланып тұрады.  

– Әбеке, өткен ғасырдың ортасында Жамбыл атындағы мектеп-интернатта қазақтың біртуар ұлы Шерхан Мұртазамен бірге оқыпсыз. Бала Шерхан қандай еді?  

– Бұл Ұлы Отан соғысы аяқталып, қайта қалпына келтіру жылдарының тұсы еді. Өте қиын кез, экономиканың құлдырап тұрған тұсы. Сол кезде Әулиеатада жетім балаларға арналған тұңғыш қазақ мектебі ашылып, мен Ақбұлымнан келген кезде Шерхандар сонда оқып жүрген екен. Көк базардың желкесіндегі ескі Ташкент көшесіндегі тұйық шарбақ ішінде орналасқан мектепте кілең қара киінген РУ-дың балалары. Бәрімізде «РУ» деген жазуы бар жалтырақ белдік болатын. Шерханмен үш жыл бірге оқыдым. Біздің тағдырымыз да бір еді. Соғыстан кейінгі ауыр жылдары ашқұрсақ жетім балалардың тағдыры белгілі ғой.  

Шерхан өз шығармаларында жазғандай, анау айтқандай бұзық емес еді. Қайта мәмлегер болатын. Біз орналасқан интернаттың қарама-қарсы бетінде орыс училищесі болды. Сондағы ересектеу балалар анда-санда қоқан-лоқы көрсетіп қояды. Ондайда жаға жыртыса кетсең, жылы орныңнан айрыласың. Ол кімге керек? Міне, осындай сәттерде Шерхан араласып, кей ерегістерді бейбіт жолмен шешіп жүрді. Бүгінде мұның барлығы естелік болып қалды ғой.  

– Студенттік жылдары, одан кейін араласып тұрдыңыздар ма?  

– Мектеп бітіретін жылы Шерхан әрқайсымыздың арман-тілегіміз жазылсын деген ниетпен арнайы оқушы дәптерін арнаған еді. Онда бәріміз қолтаңбамызды қалдырдық. Қатар оқыған Шерхан Мәскеу полиграфиялық институтына түсті. Үлкен жазушы, мемлекет және қоғам қайраткері болды. Мен Ленинградтағы теміржол институтын бітірдім. Өмірімнің көбі болат жолдың бойында өтті. Талас, Луговой, Жаңатас станцияларын басқардым. Жамбыл жол бөлімшесінде пойыздар қауіпсіздігі бөлімін, Алматы жол бөлімшесіне қараған жылдары Жүк пойыздары тасымалы бөлімін басқардым. Құрметті теміржолшымын. Ал Қаратай Тұрысов Мәскеудегі Серго Орджоникидзе атындағы геологиялық-барлау институтын бітіріп, геология саласында ұзақ жыл еңбек етті. ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды. Мемлекет және қоғам қайраткері. Біз Шерхан, Қаратай үшеуміз жиі араластық. Студенттік жылдары да хат жазып хабарласып, қал-жағдайымызды біліп тұрдық. Бір жолы Шерханнан келген хатта ол «Старик Хоттабычты» қазақ тіліне аударып жатқанын жазғаны есімде.  

Шерхан кейін Алматы мен Астанада қызметте жүргенде елге келсе, «Данаевты табыңдар» деп мені жанына ертіп алатын. Кейін елге біржола оралғанда жиі араласып тұрдық. Ақбілекті «Белоручка» деп еркелетіп отыратын. Облыс орталығындағы талай рухани шараларда төбе көрсетіп, ой-пікірлерімізді айтып жүрдік. Мен 2007 жылы Тараз теміржол колледжіне Шерханды арнайы шақырып, студенттермен кездесу өткіздім.  

– Әңгімеңізге рахмет!  

 

Аймақтар
08.05.2025
Жамбыл жол бөлімшесі ҰОС ардагерін құттықтады
Жаңалықтар
08.05.2025
ҚТЖ Ұлы Отан соғысы ардагерлерін құттықтады
Темір жол тарихы
08.05.2025
Соғыс салған жара. Тұщыбектегі тағзым ескерткішінің тарихы
Темір жол тарихы
08.05.2025
Жамбыл теміржолшыларының ерлік жолы
Темір жол тарихы
08.05.2025
Соғыс жылдарындағы шойын жол шежіресі
Темір жол тарихы
08.05.2025
Сұрапыл жылдар шындығы
Жолаушылар тасымалы
08.05.2025
ҚТЖ жазғы кезеңде қосымша бағыттарды іске қосады
Мұрағат / Жаңалықтар
08.05.2025
«Қазақстан теміржолшысы» газетінің 2025 жылғы 8 мамырдағы арнайы саны
Жаңалықтар
06.05.2025
«Нұрлы жол» вокзал кешенінде Жеңістің 80 жылдығына орай ағаш отырғызылды
Жолаушылар тасымалы
06.05.2025
«Keruen Express» туристік пойызы сапарға аттанды
Жаңалықтар
06.05.2025
«Батырлар ұраны» шырқалған кеш
Аймақтар
06.05.2025
Семейде өрт сөндіру пойызы қоймадағы өртті өшірді
Спорт
06.05.2025
Семейлік теміржолшы жүзден жүйрік шықты
Темір жол тарихы
06.05.2025
Жеңіс рухын сөндірмеген Қызылорда алауы
Аймақтар
06.05.2025
Арыстағы «Батырлар аллеясы»
Спорт
06.05.2025
Машинистер сайысы
Темір жол тарихы
06.05.2025
Майданға тартылған мұнай жолы
Қауіпсіздік
06.05.2025
Теміржолдағы тәртіп – адам өмірінің кепілі
Темір жол тарихы
06.05.2025
Ешкім де, ештеңе де ұмытылмайды
Жаңалықтар / Мұрағат
06.05.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №34-35 06 мамыр 2025 жыл