Шерханның сыныптасы

Сұхбат
30.09.2022, 10:28
Ерман Әбдиев

Тараз қаласы бойынша меншікті тілші

28 қыркүйек қазақтың классик жазушысы, мемлекет және қоғам қайраткері Шерхан Мұртазаның туған күні. Жамбылдың Жуалысынан шыққан ұлы жазушының 90 жылдығына орай Шерағаның сыныптасы, саналы ғұмырының 40 жылын болат жолға арнаған, Құрметті теміржолшы Әбдуәлі Данаевпен сұхбаттасқан едік.

 Тараз қаласында тұратын тоқсаннан асқан қария әлі тың, газет-журналды көзілдіріксіз оқиды. Мамандығы теміржолшы болса да өмір бойы қаламды серік еткен жазушы-журналист. Сонау Кеңес үкіметі тұсында, 1982 жылы «Жалын» баспасынан «Күнімай» әңгімелер жинағы мен 1992 жылы «Іңкәр шақ» повесі жарық көрген. Одан кейін ұзақ жыл өзі қызмет еткен теміржол колледжінде студенттерге арнап теміржол терминдерін қазақшаға аударып, кітап етіп шығарды. Арагідік қоғамдағы өзекті мәселелер төңірегіндегі мақалалары да жергілікті БАҚ беттерінде жарияланып тұрады.  

– Әбеке, өткен ғасырдың ортасында Жамбыл атындағы мектеп-интернатта қазақтың біртуар ұлы Шерхан Мұртазамен бірге оқыпсыз. Бала Шерхан қандай еді?  

– Бұл Ұлы Отан соғысы аяқталып, қайта қалпына келтіру жылдарының тұсы еді. Өте қиын кез, экономиканың құлдырап тұрған тұсы. Сол кезде Әулиеатада жетім балаларға арналған тұңғыш қазақ мектебі ашылып, мен Ақбұлымнан келген кезде Шерхандар сонда оқып жүрген екен. Көк базардың желкесіндегі ескі Ташкент көшесіндегі тұйық шарбақ ішінде орналасқан мектепте кілең қара киінген РУ-дың балалары. Бәрімізде «РУ» деген жазуы бар жалтырақ белдік болатын. Шерханмен үш жыл бірге оқыдым. Біздің тағдырымыз да бір еді. Соғыстан кейінгі ауыр жылдары ашқұрсақ жетім балалардың тағдыры белгілі ғой.  

Шерхан өз шығармаларында жазғандай, анау айтқандай бұзық емес еді. Қайта мәмлегер болатын. Біз орналасқан интернаттың қарама-қарсы бетінде орыс училищесі болды. Сондағы ересектеу балалар анда-санда қоқан-лоқы көрсетіп қояды. Ондайда жаға жыртыса кетсең, жылы орныңнан айрыласың. Ол кімге керек? Міне, осындай сәттерде Шерхан араласып, кей ерегістерді бейбіт жолмен шешіп жүрді. Бүгінде мұның барлығы естелік болып қалды ғой.  

– Студенттік жылдары, одан кейін араласып тұрдыңыздар ма?  

– Мектеп бітіретін жылы Шерхан әрқайсымыздың арман-тілегіміз жазылсын деген ниетпен арнайы оқушы дәптерін арнаған еді. Онда бәріміз қолтаңбамызды қалдырдық. Қатар оқыған Шерхан Мәскеу полиграфиялық институтына түсті. Үлкен жазушы, мемлекет және қоғам қайраткері болды. Мен Ленинградтағы теміржол институтын бітірдім. Өмірімнің көбі болат жолдың бойында өтті. Талас, Луговой, Жаңатас станцияларын басқардым. Жамбыл жол бөлімшесінде пойыздар қауіпсіздігі бөлімін, Алматы жол бөлімшесіне қараған жылдары Жүк пойыздары тасымалы бөлімін басқардым. Құрметті теміржолшымын. Ал Қаратай Тұрысов Мәскеудегі Серго Орджоникидзе атындағы геологиялық-барлау институтын бітіріп, геология саласында ұзақ жыл еңбек етті. ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты болды. Мемлекет және қоғам қайраткері. Біз Шерхан, Қаратай үшеуміз жиі араластық. Студенттік жылдары да хат жазып хабарласып, қал-жағдайымызды біліп тұрдық. Бір жолы Шерханнан келген хатта ол «Старик Хоттабычты» қазақ тіліне аударып жатқанын жазғаны есімде.  

Шерхан кейін Алматы мен Астанада қызметте жүргенде елге келсе, «Данаевты табыңдар» деп мені жанына ертіп алатын. Кейін елге біржола оралғанда жиі араласып тұрдық. Ақбілекті «Белоручка» деп еркелетіп отыратын. Облыс орталығындағы талай рухани шараларда төбе көрсетіп, ой-пікірлерімізді айтып жүрдік. Мен 2007 жылы Тараз теміржол колледжіне Шерханды арнайы шақырып, студенттермен кездесу өткіздім.  

– Әңгімеңізге рахмет!  

 

Жолаушылар тасымалы
12.07.2025
ҚТЖ жазғы маусымда өзінің барлық бағдарлары бойынша 4,2 млн-нан астам жолаушыны тасымалдауға дайын
Жаңалықтар
11.07.2025
ҚТЖ басшылығы туризмді дамыту мәселелері бойынша көшпелі кеңес өткізді
Жолаушылар тасымалы
11.07.2025
ҚТЖ Астана – Бурабай бағдары бойынша «Burabay Express» жаңа электрпойызын іске қосты
ҚТЖ келбеті
11.07.2025
Мақаттың мақтанышы
Әлеумет
11.07.2025
Астанада кәсіподақтың VI есептік сайлау конференциясы өтті
Жаңалықтар
11.07.2025
Теміржол жөндеуде заманауи техника қолданылуда
Жаңалықтар / Мұрағат
11.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №52 11 шілде 2025 жыл
Жаңалықтар
10.07.2025
ҚТЖ: Қытайдағы негізгі серіктестермен бірқатар уағдаластықтарға қол жеткізілді
Спорт
10.07.2025
Щучинск қаласындағы республикалық спартакиадаға 250 теміржолшы қатысуда
Жаңалықтар
10.07.2025
KTZ Express ЕО елдеріне экспорттық мультимодальды тасымалды ұйымдастырды
Жаңалықтар
10.07.2025
Транскаспий дәлізі: Қазақстанның көлік және цифрлық инфрақұрылымдағы жаңа бағыты
Жолаушылар тасымалы
10.07.2025
Жолаушы мен жолсерік қуанышы (Видео)
Аймақтар
09.07.2025
Арыстағы біліктілік сайысы: вагон қараушылар шеберлігін сынады
Жаңалықтар
09.07.2025
«ИННОПРОМ–2025» халықаралық көрмесінде ЗИКСТО-ның болашағы талқыланды
Жолаушылар тасымалы
09.07.2025
ҚТЖ «Jibek Joly 5.0» туристік пойызының жаңа маусымын іске қосады
Жаңалықтар
09.07.2025
Кірме жолдардағы қозғалыс қауіпсіздігіне бақылау күшейтілді
Жаңалықтар
09.07.2025
ҚТЖ мен Қытай темір жолдары стратегиялық ынтымақтастық туралы жаңа келісімге қол қойды
Қауіпсіздік
09.07.2025
Жамбыл өңірінде пойыз қозғалысы қауіпсіздігіне қатысты 8 заңбұзушылық анықталды
Әлемде
09.07.2025
Иран мен Ауғанстан Хаф – Герат теміржол жобасын тез арада аяқтауға ниетті
Жаңалықтар
08.07.2025
ҚТЖ басшылығы Бейжіңде өткен ХТЖО-ның XII конгресінде бірқатар стратегиялық кездесулер өткізді