Литерлік пойыз жайлы не білеміз?

Әлемде
07.02.2024, 14:33
Қазақстан теміржолшысы

Литерлік пойыз дегенді бұған дейін естіген шығарсыз. Бүгін сол литерлік пойыздың не екенін, онымен кімді тасымалдағанын, сондай-ақ қарапайым пойыздан оның қандай ерекшелігі барын түсіндіруге тырысамыз.

Литерлік пойызы – бұл мемлекеттік маңызы бар жоғары шенді адамдарды тасымалдауға арналған, сонымен қатар кейде құнды жүктерді жеткізуде пайдаланып отырған. Қысқаша айтқанда президенттерді таситын «Бірінші борт» ұшағы іспетті.

Бастапқыда литерлік пойыз деп ұйықтайтын орны бар қарапайым құрамдарды атаған. Содан кейін ғана бірінші республикалық маңызы бар адамдарды тасымалдайтын пойыздар деп атала бастады.

Литерлік пойыздың пайда болуы

Литерлік пойыздар Патшалық Ресейде Николай I кезінде пайда болған және мұндай алғашқы пойыз 1836 жылы 3 қарашада Кузьмин-Павловск аралығында жүріп өткен екен.

Бірінші класты классикалық вагонда патша және оның жұбайы мен мұрагері сапарлаған. Кейін Александров зауытында арнайы вагондар жасала бастайды, онымен Патшаның отбасы мүшелері 1917 жылғы революцияға дейін қатынады.  

Совет уақытындағы литерлік пойыздар

Кеңес дәуіріндегі литерлік пойызды қолданудың ең бір есте қаларлық оқиғасының бірі – Совет билеушісі Ленинді Петроградтан Мәскеуге тасымалдау болды. Сондай-ақ  Троцкий де осы пойызды пайдаланған. Революциядан кейін мұндай пойыздарда қолда бар бірінші класты вагондар ғана пайдаланылып келді. Қандайда бір арнайы вагондар жасалған жоқ.

Тек, Сталиннің тұсында мұндай пойыздардың дамуы қарқын ала түсті. Совет үкіметінің билеушісі үшін сол кезде брондалған пойыз жасалды. Оны жасау соғыс жүріп жатқандықтан  өзекті бола түскен.  

Сталин пойызында бірнеше демалыс вагондары болды, күзет үшін жеке вагон, штаттық вагон, асхана, тіпті екі автокөлікті тасымалдауға арналған вагоны да болды. Айтпақшы, броньды вагонның салмағы 80 тоннаға дейін жетті.

Кейіндері литерлік пойызды Хрущёв пен Брежнев те қолданды. Брежнев жұмыс сапары кезінде өз пойызымен ел аралап, Қырымға демалуға барыпты. Бұл пойыздар Кеңес Одағына келетін шетелдік маңызды адамдарды да тасымалдады.

Литерлік пойыздың ерекшелігі

Әрине, литерлік пойызда маңызды жолаушылардың жеке қауіпсіздігіне көп көңіл бөлінді. Мысалы, Сталин пойызында мына тізбек қолданылған: литерлік пойыздың алдына бақылау паровозы жіберілді, ал литерлік пойыз одан шамамен 10 минуттай артта жүріп отырды.

Бақылау паровозының артында келе жатқан литерлік пойыздың паровозында төрт адам болды, олар екі машинист пен екі күзетші. Күзетшілердің міндеті локомотив бригадасының жұмысын бақылау болды, қажет болған жағдайда оларды алмастыра білуі шарт еді.

Ал, литерлік пойыздың соңынан ілесе тағы бір паровоз жүріп отырды. Мұндай тізбекті Хрущёв пен Брежневтің пойызы қолданды.  

Сондай-ақ литерлік пойыз жүріп өтетін маршрут бойындағы көпір, туннелдерде күзет жағы күшейтілді.  

Бұл пойызда нөмір болмайтын, тек «А» немесе «В» әрпі болды, осыған қарап атын білетін.

Қазіргі уақытта мұндай пойыздар Ресейде әлі де қолданылады екен. Мемлекет басшысы да, оның ең жақын серіктері, әсіресе Патриарх Кирилл осындай пойызбен жүріп тұратын көрінеді.

 

Әлемде
22.10.2025
Қытайда әлемдегі ең жылдам пойызды сынақтан өткізу басталды
Аймақтар
22.10.2025
Ортақ жеңіс, ортақ абырой
Жаңалықтар
22.10.2025
ҚТЖ-да оқушылармен – инновациялық т/ж шешімдері авторларымен кездесу өтті
Жаңалықтар
22.10.2025
Қазақстан мен Германия Транскаспий бағытын талқылады
Жаңалықтар
22.10.2025
Қазақстан теміржолшылар кәсіподағы кәсіподақ қозғалысының 120 жылдығын атап өтуде
Әлеумет
22.10.2025
ҚТЖ: тұрғындар үшін көмір қоры толық көлемде қамтамасыз етілген
Жүк тасымалы
21.10.2025
Тоқаев: Былтыр Транскаспий бағытымен жүк тасымалдау көлемі 62 пайызға өсті
Жаңалықтар
21.10.2025
Тоқаев пен Ильхам Әлиев Орта дәлізді дамыту жобасымен танысты
Жаңалықтар / Жолаушылар тасымалы
21.10.2025
«Поттер пойызы» қазақ тіліндегі жаңарған бағдарламасымен және жаңа кейіпкерлерімен жолға шығады
Жаңалықтар
21.10.2025
Білім ордасына – 80 жыл
Сұхбат
21.10.2025
Қыс маусымы: Еңбек қауіпсіздігіне ерекше назар
ҚТЖ келбеті
21.10.2025
Еңбекпен өрілген өмір: Бахтарбек Жүнісовтың еңбек жолы
Жолаушылар тасымалы
21.10.2025
ҚТЖ жолаушыларына арналған ТОП-5 қолайлы сервис
Аймақтар
21.10.2025
Ұлт руханиятының қайнар көзі
Жаңалықтар / Мұрағат
21.10.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №87 21 қазан 2025 жыл
Қауіпсіздік
20.10.2025
Таразда болашақ теміржолшыларға қауіпсіздік сабақтары өтті
Жаңалықтар
20.10.2025
ҚТЖ басшылығы Stadler зауытында болды
Аймақтар
20.10.2025
Тазалық акциясы тоқтамайды
Аймақтар
20.10.2025
Ақмола теміржолшылары 7,2 млн тонна жүк тиеді
Әлемде
20.10.2025
Үндістан 7000 км жоғары жылдамдықты теміржол желісін салмақ