Қазақстан темір жолына 120 жыл. Қызықты деректер

Темір жол тарихы
16.04.2024, 13:35

2024 жылы Қазақстан темір жолы 120 жылдық мерейтойын атап өтеді. Біз болат магистраль туралы маңызды оқиғалар мен қызықты фактілерді жинадық.

- Қазақстанда темір жол көлігінің құрылуы 1904 жылдан басталады, ол кезде Ресейді Орталық Азиямен байланыстырған және Өзбек, Қазақ, Қырғыз және Тәжік КСР аумағы арқылы өткен Орынбор - Ташкент темір жолының құрылысы басталды. Бірінші болат магистраль аймақтың сауда, өнеркәсіп, әлеуметтік саласының дамуына ықпал етті. Алайда, Қазақстан аумағындағы алғашқы теміржол пойыздардың қозғалысы үшін ертерек - 1894 жылдың қарашасында ашылды. Пойыз Покровская Слобода (Қазіргі Энгельс) пен Орал қаласына қатынап, Мәскеу — Рязань — Саратов желісінің жалғасы болды.

- Шипово станциясының вокзалы (қазіргі Батыс Қазақстан облысы Тасқала) ҚТЖ желісіндегі ең көне станциялардың бірі болып саналады. Ғимарат 1897 жылы салынған.

- Қазақстандағы алғашқы әйел машинист Злиха Теміршиева Орал-Илецк учаскесінде паровозды басқарды.

-Түркістан-Сібір магистралінің (Түрксіб) құрылысы КСРО бірінші бесжылдығының маңызды құрылыстарының біріне айналды. Теміржол Сібір мен Орталық Азияны байланыстырды. Магистраль 1927-1930 жылдары салынды және аймақ республикаларының экономикасы мен мәдениетінің айтарлықтай өсуіне ықпал етті.

- Биыл тұңғыш қазақ теміржол инженері, қоғам қайраткері, Түркістан автономиясының премьер-министрі, "Алаш Орда" партиясының мүшесі Мұхамеджан Тынышпаевтың туғанына 145 жыл толады.

- Кеңес кезеңіндегі алғашқы темір жол – 1920-1922 жылдары салынған Петропавл-Көкшетау учаскесі. Содан кейін жол Бурабай Курорты және Ақмола (Астана) станциясы арқылы Қарағандыға дейін жалғасты.

- 1958 жылдың 1 шілдесінде КСРО-да ұзындығы 11 мың шақырымнан асатын ең ірі Қазақ темір жолы құрылды. Ол 15 бөлімшеден тұрды және Қазақстанды Сібір, Орал, Еділ, Қырғызстан және Орта Азиямен байланыстырды. Сол жылы алғашқы тепловоздар теміржолмен жүре бастады.

- Тәуелсіз Қазақстанда салынған алғашқы темір жол ұзындығы 184 шақырым болатын Ақсу – Дегелең учаскесі болды. 2004 жылы Хромтау – Алтынсарин (402 км) желісі пайдалануға берілді. 2008 жылы – Шар – Өскемен темір жолының 151 шақырымы. 2009 жылдан 2015 жылға дейін Өзен – Түрікменстанмен мемлекеттік шекара, Жетіген – Қорғас, Жезқазған – Бейнеу және Арқалық – Шұбаркөл теміржол желілері салынды. Шығыс – Батыс және Солтүстік – Оңтүстік бағыттарында жаңа маршруттар пайда болды, Қазақстанның Түркіменстанға, Иранға және Парсы шығанағы елдеріне тікелей шығуы қамтамасыз етілді. 2014 жылы Құрық порты Боржақты – Ерсай жаңа желісі магистральдық теміржол желісімен жалғасты.

Жалпы, тәуелсіздік жылдарында 2 500 шақырымнан астам жаңа жол салынды.

- 2004 жылы Маңғыстау — Құлсары бағыты бойынша Теңізшевройл компаниясының жаңа зауытын салу үшін габаритті емес жүк - жабдықтарды тасымалдау бойынша әлемдік рекорд орнатылды. Төрт қабатты үйдің салмағы 506 тонна. Жүк үш тәулік бойы минималды жылдамдықпен — сағатына 10 шақырым жүрді. Қысқа мерзім ішінде Сай-Өтес станциясында үш бағыттаушы бұрманы төсеу арқылы жаңа жол салынды.

- ҚХР - Еуропа бағыты бойынша алғашқы халықаралық контейнерлік пойыз 2011 жылғы 19 наурызда Чунцин станциясынан (ҚХР) Алашаңқай - Достық шекаралық өткелі арқылы жөнелтілді. 36 қырық футтық ірі тонналық контейнерлерде қымбат тауарлар: трансұлттық IT - компаниялардың өнімдері тасымалданды. Пойыз Қытай, Қазақстан, Ресей, Беларусь, Польша және Германияның мемлекеттік шекараларын кесіп өтті. Ол 16 күнде 11 мың шақырымнан астам қашықтықты жүріп өтті.

- 2021 жылы контейнерлердегі транзиттік тасымалдар алғаш рет 1 млн ЖФЭ-ден (жиырма футтық эквивалент) асты.

- 2022 жылдан бастап Қазақстан темір жолында үлкен құрылыстардың жаңа кезеңі басталды. Достық – Мойынты темір жол учаскесінде екінші жолдардың, Алматы қаласын айналып өтетін темір жол желілерінің, Дарбаза – Мақтаарал және Бақты-Аягөз ҚХР-дан үшінші шекаралық өткелдің ашылуымен құрылысы басталды.

- Қазақстан арқылы 5 халықаралық темір жол транзиттік дәлізі өтеді. Дәліздер қарқынды дамып келеді: Транскаспий халықаралық көлік бағыты (ТХКБ), Солтүстік – Оңтүстік, Қытай - Еуропа - Қытай.

 

Жүк тасымалы / Инфографика
10.09.2025
8 айда теміржол көлігімен жүк тасымалы 4% өсті
Әлемде
10.09.2025
Мексикада жүк пойызы автобуспен соқтығысты: 10 адам қаза тауып, 60-тан астамы жараланды
Инфрақұрылым
09.09.2025
Инфрақұрылымды жаңғырту – уақыт талабы
Инфрақұрылым
09.09.2025
Арыс көпірі қайта түледі
Қауіпсіздік
09.09.2025
Қауіпті аймақта қатаң тәртіп керек
Қауіпсіздік
09.09.2025
Жолда жүру ережесі түсіндірілді
Аймақтар
09.09.2025
Вокзалдағы қондырғылар ауыстырылды
Аймақтар
09.09.2025
Тазалық – баршаға ортақ міндет
Әлеумет
09.09.2025
Осы жазда Қазкөліккәсіп теміржолшылардың 250 баласына мереке сыйлады
Әлеумет
09.09.2025
Бейнеуліктердің игі бастамасы
Жаңалықтар / Мұрағат
09.09.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №73 09 қыркүйек 2025 жыл
Жолаушылар тасымалы
08.09.2025
2030 жылға дейін жолаушылар вагондары паркі толық жаңартылады
Жаңалықтар
08.09.2025
Мемлекет басшысы: Әлемде транзит үшін бәсеке күшейіп бара жатыр
Жаңалықтар
08.09.2025
Мемлекеттік тіл – достық тірегі
Аймақтар
08.09.2025
Жосалы–Түркістан телімінде жоспарлы жол күтімі жүргізілуде
Жаңалықтар
07.09.2025
Көшпелі комиссия 125 вокзалдағы жөндеу жұмыстарын тексерді
Жаңалықтар
05.09.2025
ҚТЖ ескі вагондарды жаңартуды жалғастыруда
Аймақтар
05.09.2025
Қамыстыбас станциясында жаңа күзетілетін теміржол өткелі ашылды (Фото)
Аймақтар
05.09.2025
Жалағаштықтардың жауапкершілігі жоғары
Инфрақұрылым
05.09.2025
Қызылорда облысында бес вокзал жаңа кейіпке енеді