Жол монтерлерінің бір күні

ҚТЖ келбеті
22.11.2024, 09:17
Суретті түсірген Александр ЖАБЧУК
Сұлугүл Бакесова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

Қарашаның соңғы он күндігі басталғанына қарамастан биыл ауа райы қолайлы болып тұр. Солтүстікте әдетте бұл уақытта кәрі құданың қабағынан қар жауып, қыс қаһарына мініп үлгеретін. Жайлы күнді пайдаланып, біз де асай-мүсейімізді арқалап, темір жолға жол тарттық...

Елордадан шыға берістегі жол бойында қызу жұмыс істеп жатқан Астана жол дистанциясына қарасты 5-ші учаскенің жол монтерлері стрелка рамасын ауыстырып жатыр екен. Әр учаскенің өзінде бірнеше бригадаға бөлінген жүзге жуық жол монтері жұмыс істейді. Өздеріне бекітілген ауданы бар. Әр бригададан екі адам кезектесе шыға отырып, аптасына екі мәрте өздеріне бекітілген телімдегі темір жолға, бағыттағыш бұрмаларға шолу жасайды. 

Шолу барысында олар рельстер арасындағы саңылауларды тексеріп, стрелкалар арақашықтығын өлшеп, бекітпелердің босаңсып кетпегенін қарайды, егер босай бастағанын көрсе, оны өздерімен бірге алып жүретін кілттермен қатайтып бұрайды. Осылайша олар әр шолу барысында шамамен 3-5 км арасындағы қашықтықты жүріп өтеді. Қара күш пен төзімділікті, шыдамдылықты қажет ететін бұл кәсіптің жауапкершілігі де, қауіптілігі де жоғары. Жол монтерлері жұмыс істеп жатқанда бір адам міндетті түрде оң-солға кезек қарап, жағдайды бақылауда ұстайды. Өйткені, тарам-тарам темір жол бойымен локомотивтердің, пойыздардың келіп қалуы әп-сәтте. Тіпті кейде локомотивтің қай жолмен келе жатқанын айыру да қиын. Әсіресе тұманды, боранды күндері, кешқұрым кездері көрініс қиындық туғызады. Пойыздар арлы-берлі жүріп жататын темір жол бойында жұмыс істейтін жол монтерлерінің талай рет пойыз астына түсіп қалып, мүгедек болып қалғандары, тіпті ажал құшқандары да жоқ емес... Сондықтан өмірі мен денсаулық қауіпсіздігін сақтау – жол монтерлеріне қойылатын басты талап.  

Біз әңгімеге тартқан алғашқы жол монтері Бақытжан Таженов он сегіз жылдан бері еңбек етеді екен. Айтуынша, дистанция басшылығы қауіпсіздік мәселесіне үлкен мән береді.  

– Таңғы 7.45-те кеңсеге жиналамыз. Ол жерде жол шебері қауіпсіздік ережелерімен таныстырып өтеді, біз арнайы журналға қол қоямыз. Ал сағат тура сегізде біз жұмыс басында боламыз. Әр күні әртүрлі жұмыс болуы мүмкін. Мәселен бүгін стрелка рамасын ауыстырып жатырмыз, ертең жолды қайта шегелеу, бағыттағыш бұрманы ауыстыру керек болады дегендей. Қыстың келуімен қармен күрес басталады, – дейді жол монтері.  

Келесі жол монтері Дәурен Ахметжановтың темір жолда жұмыс істеп жатқанына 13 жылдан асыпты. Қырыққа таяған жігіт бір кездері өрт сөндіруші болып жұмыс істеген екен. Бірақ бала кезден әкесіне еріп жүріп теміржолдың тірлігіне қанық Дәурен әртүрлі қызметтің құлағын бір шалып көргенімен, өзін жол бойындағыдай еркіндікте сезінбегенін айтады.

– Әкем мен ес білгелі жол монтері болып еңбек етті. Содан болса керек, теміржолшы кәсібі де жаныма жақын болды. Қазір шағын механизация, техникалардың жол дистанцияларына келуімен жол монтерлерінің жұмысы біраз жеңілдеді. Рельстерді техника көмегіне жүгіне отырып, ауыстырамыз. Ал темірбетонды шпалдарды өзіміз ауыстырамыз. Олардың салмағы ең аз дегенде 280 кг құрайды, екі жол монтері екі жағынан ұстап саламыз дейді. Темірбетонды шпалдарды ауыстыру кезінде екі жол монтеріне берілетін норма 6 темірбетонды шпал, ал ағаш шпал болса, олардың саны 10 данаға дейін құрайды, – дейді Дәурен.  

Жол монтері жұмысының қауіпті әрі қиын екеніне қарамастан біз сұхбаттасқан екі теміржолшыға да кәсіптері ұнайды екен.  

Оның үстіне, биыл қабылданған 2004-2006 жылдар аралығын қамтитын ұжымдық шартта жол монтерлері үшін жақсы өзгеріс бар. Бұдан былай жол монтерлері де машинистер сияқты 55 жаста Компания есебінен зейнетақыға шыға алады. Бірақ оның өзіндік талаптары бар. Яғни Ұлттық компания есебінен берілетін зейнетақыға жол дистанциясында тұрақты 7,5 жыл жол монтері болып еңбек еткен және 2017 жылдан бері әртүрлі аударымдары толық жүргізіліп келген жол монтерлері ғана шыға алады. Егер ол жол бригадирі немесе жол шебері болса, олардың ерте зейнетақыға шығу мүмкіндігі жоқ. Себебі олар орта буын басшылары болып саналады.  

Бірақ біз әңгімелескен жол монтері бұл мүмкіндікті пайдаланғысы жоқ. Кәсібін жақсы меңгерген жігіттер денсаулық болып тұрса, жұмыстан қалмақ емес. Бұйырғаны күні заңды зейнетақысына шығуды ниет қылып жүр. Ұжымдық шартта қарастырылған теміржолшыларға тиесілі әлеуметтік жеңілдіктерді пайдаланып жүрген жолшылар өз жұмыстарын абыроймен атқарып, сенім үдесінен табылуды қалайды.  

 

Жаңалықтар
09.07.2025
«ИННОПРОМ–2025» халықаралық көрмесінде ЗИКСТО-ның болашағы талқыланды
Жолаушылар тасымалы
09.07.2025
ҚТЖ «Jibek Joly 5.0» туристік пойызының жаңа маусымын іске қосады
Жаңалықтар
09.07.2025
Кірме жолдардағы қозғалыс қауіпсіздігіне бақылау күшейтілді
Жаңалықтар
09.07.2025
ҚТЖ мен Қытай темір жолдары стратегиялық ынтымақтастық туралы жаңа келісімге қол қойды
Қауіпсіздік
09.07.2025
Жамбыл өңірінде пойыз қозғалысы қауіпсіздігіне қатысты 8 заңбұзушылық анықталды
Әлемде
09.07.2025
Иран мен Ауғанстан Хаф – Герат теміржол жобасын тез арада аяқтауға ниетті
Жаңалықтар
08.07.2025
ҚТЖ басшылығы Бейжіңде өткен ХТЖО-ның XII конгресінде бірқатар стратегиялық кездесулер өткізді
Қауіпсіздік
08.07.2025
Қарағанды – Ағадыр бағытында машинист шұғыл тежегіш қолдануға мәжбүр болды
Аймақтар
08.07.2025
Бейнеудегі машинистердің демалыс үйі жаңа кейіпке енді
Әлемде
08.07.2025
Әзірбайжан темір жолдары жазғы кестеге көшеді
Әлемде
08.07.2025
Тәжікстан Қытай–Қырғызстан–Өзбекстан теміржолы жобасына қосылғысы келеді
Әлемде
08.07.2025
Қытайда панда бейнесіндегі монорельс пойызы таныстырылды
Жолаушылар тасымалы
07.07.2025
ҚТЖ Алматы-Саратов бағытына жаңа вагондар шығарды
Жаңалықтар
06.07.2025
КТЖ басшылығы «Нұрлы жол» вокзал кешенінің жұмысымен танысты
Жаңалықтар
04.07.2025
ҚТЖ жол жөндеу техникасын жаңартуда
Жүк тасымалы
04.07.2025
Жаңа маусымға – жаңа вагондармен
Аймақтар
04.07.2025
Депутаттар контейнерлік аэрохаб жұмысымен танысты
Аймақтар
04.07.2025
Абай әлеміне саяхат
Цифрландыру
04.07.2025
Цифрлық технология: Зияткерлік білім сайысы
Аймақтар
04.07.2025
Құлсары дистанциясында жол жөндеу қарқын алды