Бам құрылысына – 50 жыл

Темір жол тарихы
12.07.2024, 11:22
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

Осыдан жарты ғасыр бұрын атақты Байкал-Амур магистралінің құрылысы басталған болатын. Әлемдегі ең ірі теміржол магистралінің бірі саналған БАМ құрылысы кезінде 60-тан астам жаңа елді мекеннің негізі қаланды. Соның бірі – Новая Чара станциясын қазақстандықтар салды.

Құрылысқа ең бірінші болып Павлодар құрылысшылары аттанған еді. Керекулік ардагер Еғлам Мансұрұлы Төлендінің айтуынша,тарихи құрылысқа қатысуға тілек білдірушілер аз болмаған. Құрылысшылар қабат-қабат қыстық киімдерін түгендеп, барлық керек-жарақтарын жинап, бір айдай жолға дайындалған. 1981 жылы 9 желтоқсанда Павлодар вокзалынан аттаныпты.  

– Павлодардан ең алғашқы құрылыс жасағымен 87 вагон жолға шықты. Оның 3 вагонында құрылысшылар мен инженерлер, партком, кадр бастығы, тіпті дәрігерге дейін болды, қалғаны техника мен керек-жарақ. 13 желтоқсанда Усть-Нюкжа станциясынан түсіп, ары қарай автобуспен Чара деген жерге бардық. Онда тек құрылысшылар тұратын вагондардан басқа түк жоқ еді... – деп естелік айтады Е. Төленді.  

Павлодар өңірінің тумасы, бүгінде Германияда тұратын Владимир және Эмма Бормандардың отбасы да БАМ құрылысшылары. Владимир – Сібір даласына алғашқы құрылыс жасағымен аттанған кран жүргізушісі. Айтуынша, Жаңа Чараға келгенде қазақстандықтарға арналған 8 вагонға орналасқан олар талай қиындықты бастан кешкен. Тамақтары аяздан мұз боп қатып қалып, кеміріп жеп алатындарын да кейін күліп отырып еске алады екен. Айтуынша, Жаңа Чараны салған қазақстандық құрылысшылар күні бүгінге дейін араласады. Кейбірі бақилық болып өмірден озған. Кейбірі алыс шетелдерде өмір сүріп жатыр.

Қазақстандық құрылысшылар қақаған аязда Чара деген аты бар, заты жоқ станцияға келген бетте ең алдымен монша салуға кірісіпті. Сапасы жақсы нысан тіпті газет беттеріне шыққан. Таң сібірлей атып, күн ұясына қонғанша бел жазбай еңбек еткен құрылысшылар біртіндеп Чара станциясының іргесін қалай бастаған. Қазақстаннан жеткізілген жер қазатын экскаваторлар Сібір даласында кәдеге жарамай қалған. Ол жақта ғимарат салу үшін құм-қиыршық тас қоспасының үйіндісінен бір метрлік іргетас жасап, сосын ғана ғимарат тұрғызылады. Бірақ павлодарлық құрылысшылар барлық қиындықты еңсеріп, олар салған құрылыстың сапасы өте жоғары бағаланған.  Теміржолдың тарихына келсек, Байкал-Амур магистралінің ұзындығы 4324 км, Шығыс Сібір мен Ресейдің Қиыр шығысы арқылы өтеді. Магистральдың көп бөлігі мәңгі мұз аймағында жатыр. БАМ - он бір өзенді, 7 ірі тау жоталарын кесіп өтеді. Магистраль құрылысының негізгі кезеңдері 1974-1984 жылдар. Құрылыс негізінен комсомол жастар тартылды. БАМ-да 2,5 жыл жұмыс істеген ардагер құрылысшы Елғам ағаның айтуынша, ол кездегі жастардың, жалпы кеңес адамдарының еңбекке деген көзқарасы өте жоғары болған.  

БАМ – КСРО тарихындағы ең қымбат инфрақұрылымдық жобалардың бірі. Бұл теміржол салынған аймақтардың табиғи байлығын игеру үшін салынған магистраль, дегенмен әртүрлі себептермен жобаланған өнеркәсіптік кешендердің көп бөлігі теміржолдан алыс салынған. Ең бастысы магистраль бойында көптеген елді мекендер бой көтеріп, мыңдаған шақырым елсіз мекенде тіршілік пайда болды.  

 

ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Жауапкершілік жүгі жеңіл емес
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Аина және оның командасы
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Отбасында қалыптасқан қасиет
ҚТЖ келбеті
08.03.2025
Қолөнерші диспетчер
Спорт
07.03.2025
Локомотившілер топ жарды
ҚТЖ келбеті
07.03.2025
Тағдыр сынағына сынбаған...
ҚТЖ келбеті
07.03.2025
Ең әдемі тауар кассирі
Қауіпсіздік
07.03.2025
Теміржол бойында қараусыз жайылған мал көбейді
Аймақтар
07.03.2025
Айгүлдің тілегі
Аймақтар
07.03.2025
Маңғыстауға қыс кеш келді...
Жаңалықтар / Мұрағат
07.03.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №17-18 07 наурыз 2025 жыл
Цифрландыру
06.03.2025
Еңбек қауіпсіздігі – жаңа форматта
Аймақтар
06.03.2025
Тобыл станциясында қосымша қабылдау-жөнелту жолдары салынады
ҚТЖ келбеті
06.03.2025
Өткел кезекшісі Дина
Жаңалықтар
06.03.2025
ҚТЖ басшылығы ТХКБ халықаралық қауымдастығының отырысына қатысты
ҚТЖ келбеті
06.03.2025
Жанкешті еңбек иелері
Жүк тасымалы
06.03.2025
Сиандағы қазақстандық хаб: алғашқы жылдың қорытындысы
Аймақтар
06.03.2025
Машинист Атырау облысында үйір жылқының пойызбен соғылуына жол бермеді
Аймақтар
06.03.2025
Жұмыста әріптес, отбасында жарым...
Жаңалықтар
06.03.2025
ҚТЖ-да тасымалданатын жүктердің сақталуын қамтамасыз ету қорытындысы шығарылды