Бам құрылысына – 50 жыл

Темір жол тарихы
12.07.2024, 11:22
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

Осыдан жарты ғасыр бұрын атақты Байкал-Амур магистралінің құрылысы басталған болатын. Әлемдегі ең ірі теміржол магистралінің бірі саналған БАМ құрылысы кезінде 60-тан астам жаңа елді мекеннің негізі қаланды. Соның бірі – Новая Чара станциясын қазақстандықтар салды.

Құрылысқа ең бірінші болып Павлодар құрылысшылары аттанған еді. Керекулік ардагер Еғлам Мансұрұлы Төлендінің айтуынша,тарихи құрылысқа қатысуға тілек білдірушілер аз болмаған. Құрылысшылар қабат-қабат қыстық киімдерін түгендеп, барлық керек-жарақтарын жинап, бір айдай жолға дайындалған. 1981 жылы 9 желтоқсанда Павлодар вокзалынан аттаныпты.  

– Павлодардан ең алғашқы құрылыс жасағымен 87 вагон жолға шықты. Оның 3 вагонында құрылысшылар мен инженерлер, партком, кадр бастығы, тіпті дәрігерге дейін болды, қалғаны техника мен керек-жарақ. 13 желтоқсанда Усть-Нюкжа станциясынан түсіп, ары қарай автобуспен Чара деген жерге бардық. Онда тек құрылысшылар тұратын вагондардан басқа түк жоқ еді... – деп естелік айтады Е. Төленді.  

Павлодар өңірінің тумасы, бүгінде Германияда тұратын Владимир және Эмма Бормандардың отбасы да БАМ құрылысшылары. Владимир – Сібір даласына алғашқы құрылыс жасағымен аттанған кран жүргізушісі. Айтуынша, Жаңа Чараға келгенде қазақстандықтарға арналған 8 вагонға орналасқан олар талай қиындықты бастан кешкен. Тамақтары аяздан мұз боп қатып қалып, кеміріп жеп алатындарын да кейін күліп отырып еске алады екен. Айтуынша, Жаңа Чараны салған қазақстандық құрылысшылар күні бүгінге дейін араласады. Кейбірі бақилық болып өмірден озған. Кейбірі алыс шетелдерде өмір сүріп жатыр.

Қазақстандық құрылысшылар қақаған аязда Чара деген аты бар, заты жоқ станцияға келген бетте ең алдымен монша салуға кірісіпті. Сапасы жақсы нысан тіпті газет беттеріне шыққан. Таң сібірлей атып, күн ұясына қонғанша бел жазбай еңбек еткен құрылысшылар біртіндеп Чара станциясының іргесін қалай бастаған. Қазақстаннан жеткізілген жер қазатын экскаваторлар Сібір даласында кәдеге жарамай қалған. Ол жақта ғимарат салу үшін құм-қиыршық тас қоспасының үйіндісінен бір метрлік іргетас жасап, сосын ғана ғимарат тұрғызылады. Бірақ павлодарлық құрылысшылар барлық қиындықты еңсеріп, олар салған құрылыстың сапасы өте жоғары бағаланған.  Теміржолдың тарихына келсек, Байкал-Амур магистралінің ұзындығы 4324 км, Шығыс Сібір мен Ресейдің Қиыр шығысы арқылы өтеді. Магистральдың көп бөлігі мәңгі мұз аймағында жатыр. БАМ - он бір өзенді, 7 ірі тау жоталарын кесіп өтеді. Магистраль құрылысының негізгі кезеңдері 1974-1984 жылдар. Құрылыс негізінен комсомол жастар тартылды. БАМ-да 2,5 жыл жұмыс істеген ардагер құрылысшы Елғам ағаның айтуынша, ол кездегі жастардың, жалпы кеңес адамдарының еңбекке деген көзқарасы өте жоғары болған.  

БАМ – КСРО тарихындағы ең қымбат инфрақұрылымдық жобалардың бірі. Бұл теміржол салынған аймақтардың табиғи байлығын игеру үшін салынған магистраль, дегенмен әртүрлі себептермен жобаланған өнеркәсіптік кешендердің көп бөлігі теміржолдан алыс салынған. Ең бастысы магистраль бойында көптеген елді мекендер бой көтеріп, мыңдаған шақырым елсіз мекенде тіршілік пайда болды.  

 

Қауіпсіздік
13.02.2025
Профилактиканың пайдасы зор
Жаңалықтар
13.02.2025
Тіл секторының жұмысы қорытындыланды
Инфрақұрылым
13.02.2025
Семей теміржолында инфрақұрылым жаңаруда
Аймақтар
13.02.2025
Ғасырдан астам уақыт жұмыс істеп келе жатқан депо
Жаңалықтар
12.02.2025
ҚТЖ Пәкістанның көлік-логистикалық компанияларымен ынтымақтастықты нығайтады
Әлемде
12.02.2025
ҚХР-дан Ауғанстанға шыққан пойыз Қазақстан арқылы барады
Аймақтар
12.02.2025
Жұмыс сапасы балдық жүйемен бағаланады
Жаңалықтар
12.02.2025
Қазақстан мен Болгария Транскаспий дәлізі бойынша ынтымақтастықты дамытуда
Жаңалықтар
12.02.2025
Пойызда мас жолаушы полицейлерге қарсылық танытты
Жаңалықтар
12.02.2025
Теміржолшылар көктемге дайындалуда
Әлемде
11.02.2025
Қомақты ақша ұтып алған азамат Канаданы пойызбен аралап шықпақ
Жүк тасымалы
11.02.2025
Достықтан Алтынкөл станциясына дейін вагон тасымалдаудағы шектеулер ұзартылды
Жүк тасымалы
11.02.2025
Қаңтар айында ҚТЖ желісінде тиеу көлемі 7,3%-ке өсті
Жаңалықтар
11.02.2025
Астанада «Жұмысшы мамандықтары қаласы» фестивалі басталды
Спорт
11.02.2025
Шалқарлық теміржолшылар волейбол күнін атап өтті
Қауіпсіздік
11.02.2025
Жасөспірімдерге теміржолдың қауіп-қатері түсіндірілді
Сұхбат
11.02.2025
Орта жол дәлізі: тиімді әрі тартымды
Жаңалықтар / Мұрағат
11.02.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №10 11 ақпан 2025 жыл
Аймақтар
10.02.2025
Жоспар нақтыланды
Станция тынысы
10.02.2025
Шу жол дистанциясының бүгінгі тынысы