ҚТЖ бас кеңсесіндегі мұражайда 800 шамасында жәдігер сақталған

Темір жол тарихы
28.03.2022, 15:52
Сұлугүл Бакесова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

«ҚТЖ» ҰК» АҚ орталық кеңесінің әкімшілік ғимаратында орналасқан орталық теміржол мұражайы қорында теміржолшы-ардагерлер күшімен жиналған 800-ден астам жәдігер бар. Осыдан 12 жыл бұрын ашылған музей бүгінде теміржолдың арғы-бергі шежірелі тарихынан сыр шертетін орынға айналған.

Құнды жәдігерлер қатарында рельстер коллекциялары, қолшамдар, құрал-аспаптар, теміржол көлігі макеттері, марапаттар, ескерткіш белгілері, жеке құжаттар, тағысын тағы материалдар бар. Музей теміржолдың үш даму кезеңін қамтитын тақырыптық залдардан тұрады. Бірінші залда қазақ даласында теміржолдың пайда болуы, Түрксіб құрылысы көрініс тапқан. Екінші залдан қазақ теміржолының құрылуы, негізгі үш жолдың, яғни Тың, Алматы және Батыс жолдарының қалыптасуы туралы ақпарат алуға болады. Ал үшінші зал Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдарында салынған теміржолдарға арналған. Залда 1954-1960 жылдар аралығында тыңның игерілуі, 1958-1977 жылдар аралығында өмір сүрген Қазақ темір жолы, электрлендіру және автоматтандыру кезеңі, сондай-ақ, 1977 жылы үш теміржол басқармасының құрылуы мен қалыптасуы сияқты тарихи оқиғаларға кеңінен орын берген. Музейде тарихи оқиғалар ғана емес, саланың қаһармандары туралы, еңбек даңқы – еңбек ардагері галереясы, сондай-ақ, теміржол әулеттерінің құрметіне мәуелі ағаш сипатында жасалған стенд қойылған.

Мәселен, музейдің бірінші залында қазақтың атақты суретшісі Әбілхан Қастеевтің «Түрксіб» туындысы тұр. Қылқалам шебері әйгілі туындысында, заңғар таулардың көркем келбеті, туған өлке төсін еркін жайлаған жұрттан сүйінші сұрап, кең жазира атырапты қақ тіліп, көк түтінін будақтата келе жатқан отарба жаңа дәуірдің салтанат құрған ұлы көші екенін білдіре отырып, уақыт пен заман тынысын көрсетеді. Көпшілік Қастеевті суретші ретінде біледі, алайда, ол еңбек жолын осы Түрксіб теміржол құрылысында жер қазушы болып бастағанын екінің бірі біле бермесе керек.

Бірегей экспонанттар қатарында 1880 жылғы Ресей теміржолдарының облигациялары, 1915 жылғы паровоз тақтайшасы, 1930 жылғы станциялық қоңырау, 20-ғасырдағы жылжымалы құрамға қызмет көрсетушінің мундирі, станция бастығының жұмыс орны, 1951 жылғы жезл аппараты, Морзе телеграф аппараты, 20-ғасырдың екінші жартысындағы механикалық баспа машинкалар, сондай-ақ, 1972 жылы шығарылған 20-30 номерге арналған СТУ 30/72 коммутатор, тағы басқа жәдігерлер бар.

«Мұндай коммутатор Алматы, Ақтөбе музейлерінде де бар. Біздің коммутатор 20-30 линияны автоматты түрде қосқан. Нұсқамасы да бар. Әр номердің үстінде әрбір желінің атауы болған. Шұғыл жағдайда Орталықпен тікелей байланысқа шығу мүмкіндігі болған», – дейді музейге жетекшілік етіп жүрген «Қазпрофтранс» ҚБ филиалының менеджері Ақмарал Молдашева.

Енді бір жерде 1894-1986 жылдар арасында қолданылған рельстерді, бір бұрышта 1904 жылы жапондық технология- мен жасалған құбырдың әлі күнге мұқалмай тұрғанын көріп, таң қаласыз. Ресей темір жолдарының бұрынғы басшысы Якунин мырзаның ҚТЖ-ның 110 жылдығына берген 3 келі 925 пробалы таза күмістен жасалған сыйлығы да көрнекті жерден орын алыпты. Ал анау жерде тыңды игеру кезінде пайдаланған алғашқы астық тасушылар макеті бар.

Тәуелсіз Қазақстан теміржолдары залында егемендіктің 30 жылында орын алған айтулы оқиғалар сыр шертеді. Жаңа жолдардың ашылу салтанатынан алтын жалатылған үлкен символикалық кілттер, Елбасы Н.Назарбаевқа тарту етілген жол жүру билеті, «Нұрлы жол» теміржол вокзалы кешенінің макеті, тағысын тағы. Ал 2021 жылы музей қорына М.Тынышпаев портреті сыйға тартылып, миллионыншы контейнер макеті сияқты жаңа экспонаттармен толыққан.

ҚТЖ келбеті
25.08.2025
Теміржолшы Мақсат Абатов «Самұрық-Қазына» спартакиадасынан алтын және күміс жүлдемен оралды
Әлемде
25.08.2025
Сауд Арабиясына арналған пойыздарға Rolls-Royce қозғалтқыштары салынбақ
Аймақтар
25.08.2025
Маңғыстау теміржол өткелдерінде биыл бірде-бір жол апаты тіркелмеді
Әлеумет
25.08.2025
Мектепке жол: оқу құралдары сыйға тартылды
Аймақтар
25.08.2025
Ең арзан пойыз – оңтүстікте
Инфрақұрылым
25.08.2025
Қызылорда жол дистанциясында теміржол күтімі қарқынды жүріп жатыр
Жолаушылар тасымалы
25.08.2025
ҚТЖ-ның жолаушылар пойыздарында 140 ереже бұзушылық анықталды
Жаңалықтар
22.08.2025
ҚТЖ бүкіл ел бойынша вокзалдарды ауқымды жаңғыртуды жүргізуде
Инфографика
22.08.2025
Биыл «Достық – Мойынты» учаскесінің екінші жолдарының құрылысы аяқталады
Инфографика
22.08.2025
ТХКБ бойынша жүк тасымалы соңғы бес жылда 6 есеге өсті
Инфрақұрылым
22.08.2025
Теміржол әлеуеті сөз болды
Цифрландыру
22.08.2025
Цифрландырудың бес бағыты
Қауіпсіздік
22.08.2025
Кәсіби қырағылық: вагон қараушы пойыз қозғалысын қауіптен қорғады
Әлеумет
22.08.2025
Маңғыстаулық теміржолшылар отбасы Астанадағы байқаудан жүлдемен оралды
Аймақтар
22.08.2025
Семей теміржол вокзалы жаңғыртылуда
Жаңалықтар
22.08.2025
Жүйелі жұмыстар жалғасуда
Жаңалықтар / Мұрағат
22.08.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №68 22 тамыз 2025 жыл
Әлемде
21.08.2025
Alstom жаңа сутекті пойызын сертификаттауға шығарды
Жүк тасымалы
21.08.2025
"Шұбаркөл Премиум" көмірін тасымалдау бойынша рекорд орнатылды
Аймақтар
21.08.2025
800 метрге дейінгі түйіспесіз рельс плеттерін дайындайтын кәсіпорын