Тарихқа тұнған жиһаздар

Темір жол тарихы
26.01.2024, 15:22
Қазақстан теміржолшысы

Биыл қазақ теміржолына 120 жыл толып отыр. Қазақстанда темір жол көлігінің құрылған жылы 1904 жыл болып саналады, сол жылы Өзбек, Қазақ, Қырғыз және Тәжік КСР аумағы арқылы өткен Ресейді Орта Азиямен жалғаған Орынбор - Ташкент темір жолының құрылысы басталды. Бірінші болат магистраль аймақтың сауда, өнеркәсіп, әлеуметтік саласының дамуына ықпал етті.

Осы аралықта қазақ теміржолының жүріп өткен жолы үлкен бір тарих. Алғашқы теміржолшылардың жұмысы, олар пайдаланған құралдар жайлы қазір кітап, журналдардан оқып біле аламыз. Сондай-ақ теміржол желісінің құрылысы барысында түсірілген видео картиналар да кездесіп қалады.

Дегенмен, елордадағы ҚТЖ бас ғимаратындағы музейге бас сұққан адам теміржолға қатысты көне жәдігерлерді қолмен ұстап, тарихына баулай алады.

Мұражайда теміржолшылар қолданған заттар өте көп. Көненің көзіндей болып келе жатқан жәдігерлердің бірі станцияда теміржолшылар қолданған жиһаздар. Ерекше орындық, кресло мен үстел теміржолшылардың өз цехында жасалуымен де құнды.

Әбден ескірген орындық көзімізге бірден түсті. ХХ ғасырдың басында жасалған орындық Ағадыр станциясы маңынан жеткізілген екен. Реставраторлардың көбі оны жөнге келтіруге келіспепті, ақыр соңы депода жұмыс істейтін ҚТЖ жігіттері өздері жөндеп қойыпты.  

Сондай-ақ Түрксіб теміржол құрылысынан кейінгі 1928 жылдары жасалған жиһаздар бар. Ол кездері теміржолда жиһаз жасайтын өз цехтары болған екен. Ол жерде станция басшыларына арнап кресло, үстелдер жасалған. Сондай креслоның бірі музейден орын тепкен. Көне кресло 1958-1960 жылдар аралығында жасалыпты. Басшылар қолданған тамаша үстел де әлі күнге дейін қаз-қалпында сақтаулы тұр.  

Музейде сондай-ақ 1915 жылы жасалған паровоз табличкасы бар. Ол еліміздегі алғашқы паровоздарға қызмет еткен деп айтылады.  

Музейде Ресей патшалығы тұсындағы ақшадан Тәуелсіздік алғанға дейін қолданылған барлық қаражат үлгілері сақталған. Өйткені экономиканың күре тамыры теміржол саласы саналғандықтан ақша үлгілері музейге қойылуы да заңдылық.

Мұражайда сақтаулы тұрған тағы бір құнды жәдігер паровоз машинисі П. Спириннің кителі. Ол кісі соғыс жылдары Сталиннің эшелонын жүргізген екен. Негізгі туып-өскен жері Қызылорда облысы. КСРО бойынша ең мықты  машинистің бірі болған Спирин сол кездері Сталиннің құрмет медалімен марапатталған екен.  

Оған қоса әр жылдары теміржолшылар киген киім формалары да қойылған. Музей маманының айтуынша, соғыс жылдарынан кейін теміржолға әйел адамдарды көптеп ала бастаған.

«Бізде тұрған әйел адамның формасы 1955 жылдары тігілген. Ол кезде теміржолшылардың барлығы әскерилер сияқты форма киіп, пагон таққан. Яғни, жартылай әскери ұйым болды. Соғыс кезіндегі хаттардың көбі шифрланып жазылған. Әлі күнге дейін бөлімшелердің атауы қысқартылып жазылады, оны теміржолшылар ғана түсінеді», - дейді ҚТЖ музейінің менеджері Ақмарал Молдашева.  

Келесі құнды экспонаттардың бірі 1887 жылы жасалған рельстерді өлшейтін жол шаблоны. Бұл өлшем құралы теміржолшылардың таптырмас құралдарының бірі болған.  

Музейде қазір қолмен ұстап көретін 862 зат бар, ал сурет, кітап және өзге де құжаттарды қосып есептегенде 1500-ден астам экспонат шығады.  

Жүк тасымалы
05.06.2025
ҚТЖ өткен жылыту маусымында 70 млн тоннадан астам көмір тасымалдады
Жаңалықтар
05.06.2025
Қазақстан Транскаспий көлік бағытының дамуына қосатын үлесін арттырып келеді
Жаңалықтар
05.06.2025
Теміржол тарихына саяхат: студенттерге арналған ерекше экскурсия
Аймақтар
05.06.2025
Жол жаңарады – қауіпсіздік нығаяды
Әлеумет
05.06.2025
«Тең қоғам» темір жолда да өзекті
Әлемде
05.06.2025
Түркия өздері өндірген электр локомотивтерін іске қосты
Жаңалықтар
04.06.2025
Теміржолшылар мемлекеттік тілді қаншалықты біледі?
Жүк тасымалы
04.06.2025
Nurminen Logistics Қазақстанға автокөлік бөлшектерін Транскаспий бағытымен тұрақты түрде жеткізуді бастады
Инфрақұрылым
03.06.2025
Алматы айналма темір жол торабы жүктемені 40% түсіреді
Жүк тасымалы
03.06.2025
Сианнан Алматыға: Zhetysu жаңа контейнерлік терминалы алғашқы контейнерлік пойызды қабылдайды
Жолаушылар тасымалы
03.06.2025
Елорда вокзалында бес миллионыншы жолаушыны салтанатты түрде қарсы алды
Аймақтар
03.06.2025
Қазақ-қырғыз теміржолшылары Түрксіб түйіскен тұстағы түйткілдерді талқылады
Аймақтар
03.06.2025
Көктемгі сын нені көрсетті?
Қауіпсіздік
03.06.2025
Дала өртіне даярлық жоғары
Аймақтар
03.06.2025
Жаңа депо іске қосылды
Әлеумет
03.06.2025
Әрқашан күн сөнбесін...
Аймақтар
03.06.2025
Балаларға базарлық
Жаңалықтар / Мұрағат
03.06.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №42 03 маусым 2025 жыл
Жаңалықтар
02.06.2025
Сианнан ТХКБ бойынша 100 мыңыншы контейнер жөнелтілді
Жаңалықтар
02.06.2025
Мас жолаушы әйел Көкшетауға барар жолда пойыздан түсірілді