Майдан мен тылды жалғаған

Темір жол тарихы
07.05.2024, 09:20
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Кеңес үкіметі 27 млн азаматынан айырылды, оның шамамен 600 мыңы – қазақстандықтар. Олардың 70 пайызы соғыс даласында мерт болып, тек 30 пайызы ғана елге оралған. Сол қиын жылдары темір жол стратегиялық маңызы аса зор объект ретінде маңызды рөл атқарды.

Ұрыс даласы мен тылды жалғап, соғыс техникасы мен жауынгерлердің жедел тасымалдануы және жабдықталуы тікелей темір жолға тәуелді болды. Соғыс жүрген 4 жылда әскери тасымалдар 19,7 млн вагоннан асып кеткен. Темір жолдың арқасында халық пен өндірістік кәсіпорындарды жау басып алған аудандардан ішке көшіріп, оқшаулау мүмкін болды. 1941 жылдың екінші жартысының өзінде осы мақсатқа шамамен 1,5 млн вагон тартылған. Күрделі соғыс жағдайында батыстан шығысқа 2,5 мыңнан астам өндірістік кәсіпорын, миллиондаған тонна азық-түлік пен басқа да жүктер теміржолмен жеткізілген. Теміржолшылардың үлкен күш-жігерінің арқасында Қазақстаннан Сталинград майданы бағытына әскери жүктер эшелонын жөнелту мерзімінен бұрын жүзеге асырылып, қару-жарақ, киім-кешек және азық-түлік тиелген 30 эшелон жөнелтілді деген дерек айтылады.  

Соғыс кезінде теміржолшылар тасымалды бір минут та тоқтатпай, үздіксіз жүргізе отырып, жау ұшақтары талқандаған станциялар мен тораптарды, локомотивтер мен вагон деполарын, көпірлер мен өзге де имараттарды қалпына келтіріп отырды. Соғыс жылдарында кеңес елінің теміржолшылары 120 мың км жолды қалпына келтіріп, 10 мың км жуық жаңа теміржол магистралін салған. Сонымен қатар теміржолшылар соғыс кезінде солдаттар мен ұрыс техникасы, азық-түлік тиелген 20 миллион вагонды тасымалдаған. 1939-1943 жылдары қазақстандық теміржол магистралі 10 мың км құрады.  

Республика темір жолдары бойынша тек Қазақстан мен Орталық Азияға шамамен 1,5 миллион тұрғын эвакуацияланып, құрал-жабдықтар мен 308 кәсіпорын көшірілді. Тыл мен майданды керек-жарақпен қамтамасыз етуде басты күш темір жолға түсті. Қазақстандағы темір жолдардың рөлі орасан артты. Ол тылды майданмен, орталық аудандармен байланыстырып, көмір, мұнай тасымалдауда басты арнаға айналды.  

Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан темір жолдарының ұзындығы 25% өсіп, 1941 пен 1944 жылдары әр өңірде онға тарта жаңа желі іске қосылды.

 

Жаңалықтар
06.07.2025
КТЖ басшылығы «Нұрлы жол» вокзал кешенінің жұмысымен танысты
Жаңалықтар
04.07.2025
ҚТЖ жол жөндеу техникасын жаңартуда
Жүк тасымалы
04.07.2025
Жаңа маусымға – жаңа вагондармен
Аймақтар
04.07.2025
Депутаттар контейнерлік аэрохаб жұмысымен танысты
Аймақтар
04.07.2025
Абай әлеміне саяхат
Цифрландыру
04.07.2025
Цифрлық технология: Зияткерлік білім сайысы
Аймақтар
04.07.2025
Құлсары дистанциясында жол жөндеу қарқын алды
Аймақтар
04.07.2025
Болашақ станциясы арқылы Түрікменстанмен жүк алмасу тұрақты жалғасуда
Жаңалықтар
04.07.2025
Қазақ-моңғол қатынасы сөз болды
Жаңалықтар / Мұрағат
04.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №51 04 шілде 2025 жыл
Жаңалықтар
03.07.2025
Мемлекет басшысы Көлік министрі Нұрлан Сауранбаевты қабылдады
Қауіпсіздік
03.07.2025
Өрт сөндірудің заманауи әдістері талқыланды
Жаңалықтар
03.07.2025
ҚТЖ Басқарма төрағасы тағайындалды
ҚТЖ келбеті
03.07.2025
Астанада тоғысқан тағдырлар
Жолаушылар тасымалы
03.07.2025
Маусым айында ҚТЖ пойыздарымен 1,2 миллионнан астам жолаушы тасымалданды
Аймақтар
02.07.2025
«Таза Қазақстан»: Семей теміржолшылары санитарлық тазалықты күшейтуде
Жүк тасымалы
02.07.2025
Бірінші жартыжылдықта ҚТЖ желісінде экспорттық тасымалдың өсуі тіркелді
Әлемде
02.07.2025
Трансауған теміржол магистралі іске аса ма?
Жаңалықтар
02.07.2025
Түркістан станциясында жас жігіт суицид жасамақ болды
Жүк тасымалы / Апта саны
01.07.2025
ҚТЖ желісі бойынша астық тасымалы 53%-ға өсті