Майдан мен тылды жалғаған

Темір жол тарихы
07.05.2024, 09:20
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Кеңес үкіметі 27 млн азаматынан айырылды, оның шамамен 600 мыңы – қазақстандықтар. Олардың 70 пайызы соғыс даласында мерт болып, тек 30 пайызы ғана елге оралған. Сол қиын жылдары темір жол стратегиялық маңызы аса зор объект ретінде маңызды рөл атқарды.

Ұрыс даласы мен тылды жалғап, соғыс техникасы мен жауынгерлердің жедел тасымалдануы және жабдықталуы тікелей темір жолға тәуелді болды. Соғыс жүрген 4 жылда әскери тасымалдар 19,7 млн вагоннан асып кеткен. Темір жолдың арқасында халық пен өндірістік кәсіпорындарды жау басып алған аудандардан ішке көшіріп, оқшаулау мүмкін болды. 1941 жылдың екінші жартысының өзінде осы мақсатқа шамамен 1,5 млн вагон тартылған. Күрделі соғыс жағдайында батыстан шығысқа 2,5 мыңнан астам өндірістік кәсіпорын, миллиондаған тонна азық-түлік пен басқа да жүктер теміржолмен жеткізілген. Теміржолшылардың үлкен күш-жігерінің арқасында Қазақстаннан Сталинград майданы бағытына әскери жүктер эшелонын жөнелту мерзімінен бұрын жүзеге асырылып, қару-жарақ, киім-кешек және азық-түлік тиелген 30 эшелон жөнелтілді деген дерек айтылады.  

Соғыс кезінде теміржолшылар тасымалды бір минут та тоқтатпай, үздіксіз жүргізе отырып, жау ұшақтары талқандаған станциялар мен тораптарды, локомотивтер мен вагон деполарын, көпірлер мен өзге де имараттарды қалпына келтіріп отырды. Соғыс жылдарында кеңес елінің теміржолшылары 120 мың км жолды қалпына келтіріп, 10 мың км жуық жаңа теміржол магистралін салған. Сонымен қатар теміржолшылар соғыс кезінде солдаттар мен ұрыс техникасы, азық-түлік тиелген 20 миллион вагонды тасымалдаған. 1939-1943 жылдары қазақстандық теміржол магистралі 10 мың км құрады.  

Республика темір жолдары бойынша тек Қазақстан мен Орталық Азияға шамамен 1,5 миллион тұрғын эвакуацияланып, құрал-жабдықтар мен 308 кәсіпорын көшірілді. Тыл мен майданды керек-жарақпен қамтамасыз етуде басты күш темір жолға түсті. Қазақстандағы темір жолдардың рөлі орасан артты. Ол тылды майданмен, орталық аудандармен байланыстырып, көмір, мұнай тасымалдауда басты арнаға айналды.  

Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан темір жолдарының ұзындығы 25% өсіп, 1941 пен 1944 жылдары әр өңірде онға тарта жаңа желі іске қосылды.

 

Инфрақұрылым
11.09.2025
Қазақстанда 1700 км-ден астам жаңа теміржол салынып жатыр
Жаңалықтар
11.09.2025
ҚТЖ: Алматы облысында Агро-индустриялық паркті дамыту бойынша ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды
Әлеумет
11.09.2025
«Саламатты Қазақстан» пойызы ШҚО-ға келді
Аймақтар
11.09.2025
Абай өлеңдерін оқыды
Жүк тасымалы / Бейнелер
11.09.2025
Қазақстан мен Өзбекстан арасында жаңа бағыт іске қосылды
Жүк тасымалы
11.09.2025
ҚТЖ-да астық тасымалы талқыланды
Жаңалықтар
10.09.2025
Кәсіподақтың XI съезі өтті
Жүк тасымалы
10.09.2025
Қазақстан Вьетнамға бидайды тікелей контейнер ауыстырмай жеткізді
Жолаушылар тасымалы
10.09.2025
ҚТЖ «Voice Beyond Horizon» музыкалық реалити-шоуына арнап пойыз жасақтады
Аймақтар
10.09.2025
Қызылорда теміржолшылары – мемлекеттік тілдің үздік жанашыры
Жүк тасымалы / Инфографика
10.09.2025
8 айда теміржол көлігімен жүк тасымалы 4% өсті
Әлемде
10.09.2025
Мексикада жүк пойызы автобуспен соқтығысты: 10 адам қаза тауып, 60-тан астамы жараланды
Жаңалықтар
09.09.2025
Темір жолдың 5 құпиясы: Неге пойыз сапары әрдайым ерекше?
Инфрақұрылым
09.09.2025
Инфрақұрылымды жаңғырту – уақыт талабы
Инфрақұрылым
09.09.2025
Арыс көпірі қайта түледі
Қауіпсіздік
09.09.2025
Қауіпті аймақта қатаң тәртіп керек
Қауіпсіздік
09.09.2025
Жолда жүру ережесі түсіндірілді
Аймақтар
09.09.2025
Вокзалдағы қондырғылар ауыстырылды
Аймақтар
09.09.2025
Тазалық – баршаға ортақ міндет
Әлеумет
09.09.2025
Осы жазда Қазкөліккәсіп теміржолшылардың 250 баласына мереке сыйлады