Аманат арқалаған ана

Темір жол тарихы
24.11.2023, 10:30
Меруерт Умирзакова

Өткен ғасырдың басында Петербург жол қатынастары институтында жоғары білім алған инженер, қазақтан шыққан тұңғыш теміржолшы Мұхаметжан Тынышпаевтың жиен қарындасы Нұршакен Жүнісқызы арқалаған аманат жүгі жеңіл болмағаны анық.

20 қараша күні 80 жасқа толған кейіпкеріміз 2000-2009 жылдары Алматыдағы теміржолшылардың орталық мұражайында еңбек етті. Ұзақ жылдардан бері архив ақтарып, репрессияға ұшырағандар туралы мәлімет жинап жүрген жан үшін бұл жұмыс өте қызықты еді. 1998 жылы М.Тынышпаев атында қор құрып, жұмысын жүргізе бастаған.  

– Менің анам Айса – Мұхаметжан Тынышпаевтың қарындасы. Бала кезімнен анамның ағасы туралы айтқан естеліктерін тыңдап өстік. Әсіресе Түрксіб темір жолы салынып біткен соң түнделетіп Талдықорғанның Лепсі ауданында тау арасында отырған туған ауылына атпен суыт келгенін анам көп айтатын. Бұл туралы еш жерде жазылмаған. Әдеттегідей ағасы келгенде болатын той-томалақ жоқ, жалғыз өзі асығыс келіп, асығыс кеткен бұл сапардың ауырлығын ойын баласы анам да сезіпті. Түнделетіп әудем жерге дейін шығарып салған ет жақындарымен құшақтасып қоштасып, тірі болсақ қауышармыз, болмаса пайғамбардың ақ туының астында жолығармыз деп аттаныпты. Көп ұзамай халық жауы ретінде ұсталып кетті. Айдау мен азапты өмір титығына жетіп, Ташкент түрмесінде көз жұмған. Қайсыбір жылы Өзбекстанның астанасына барып Тынышпаев жатқан түрме мен лазеретке дейін тауып, бірталай дерек жинап қайттым, – дейді Нұршакен апа.  

Мұражай қызметкері ретінде Түрксіб темір жолы құрылысы және Алашорда тарихына арналған «Отыз жетінші жылдың қырғыны», «Тәуелсіздіктің алтын бесігі – Алашорда» стендтерінің жасақталуына атсалысты. Ал тұңғыш қазақ теміржолшы-инженер М.Тынышпаевқа арналған барлық іс-шаралардың бастамашысы болды. Алматы және Астана қалаларында Алаш қайраткерінің атына көше берілуіне, Алматы көлік академиясы мен Талдықорғандағы Тынышпаев музейінде халықаралық конференция өткізіп, деректі фильмнің жарыққа шығуына тікелей мұрындық болды. Бәрінен бұрын 90-жылдардың соңында Татарстанның астанасы Уфада тұратын М.Тынышпаевтың ұлы Дәулет Шейх-Алидың елге оралып, ағайынмен қауышуына Нұршакен Жүнісқызының қосқан үлесі үшан-теңіз. Техника ғылымдарының докторы Дәулет Мұхаметжанұлының әкесіне қатысты деректер, құжаттар мен фотосуреттерді топтастырып шығарған кітабы тынышпаевтануға қосылған құнды еңбек деп бағаланды. Ал өткен жылы Алматы әкімдігінің қолдауымен жарыққа шыққан Тынышпаев туралы деректі фильм Алматы көлік академиясы мен КУПС-та, ҚТЖ-да аншлагпен өткені белгілі.  

– Менің бұл өмірге келгендегі миссиям анамның аманатын орындау секілді, шүкір, бүгінде Тынышпаев есімі тарихтан лайықты бағасын алды, іздеусіз-сұраусыз кетті деп жылайтын анам туған жерінде бауырының алып ескерткіші бой көтергенін көрсе, қалай қуанар еді, – дейді кейіпкеріміз. Сексен жасқа келсе де тың ардагер ана бүгінде Тынышпаевтың зерттеу еңбегінің жалғасы ретінде шежірені дамытумен айналысуда.  

 

Инфрақұрылым
28.06.2025
Елімізде теміржол желісіне ауқымды жаңғырту жүргізуде
Жаңалықтар
27.06.2025
Варшавада ТХКБ дамыту жөніндегі жұмыс тобының отырысы өтті
ҚТЖ келбеті
27.06.2025
Вагон қозғалысын реттеушілер жайлы бір үзік сыр
Инфрақұрылым
27.06.2025
Маңғыстау теміржолы күрделі жөндеуге күш салуда
ҚТЖ келбеті
27.06.2025
Қырық жыл кешіккен шындық
Әлеумет
27.06.2025
Балалар жазы көңілді
Инфрақұрылым
27.06.2025
Теміржол жөндеу жұмыстары қарқынды жүріп жатыр
Жаңалықтар / Мұрағат
27.06.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №49 27 маусым 2025 жыл
Әлемде
26.06.2025
Қытай темір жолдары биыл 1,86 млрд жолаушы тасымалдап, жаңа рекорд орнатты
Қауіпсіздік
26.06.2025
Семейде қозғалыс қауіпсіздігіне арналған кеңейтілген кеңес өтті
Спорт
26.06.2025
Ақтөбеде теміржолшылар тартысты ойын көрсетті
Жаңалықтар
26.06.2025
Астанада көлік, логистика көшбасшыларының басын біріктірген халықаралық көрме өтіп жатыр
Жолаушылар тасымалы
26.06.2025
Жыл соңына дейін ҚТЖ пойыздарының барлығы бейнекамерамен жабдықталады
Жаңалықтар
25.06.2025
Теміржол және су көлігі комитетінің төрағасы Атыраудағы вагон шығару зауытына барды
Жаңалықтар
25.06.2025
Нұрлан Жақыпов Alstom компаниясымен әрі қарайғы серіктестікті талқылады
Әлемде
25.06.2025
Қытай 650 км/сағ жылдамдықпен қозғалатын магнитопланды сынақтан өткізді
Аймақтар
25.06.2025
Алматы темір жол бөлімшесінде жүк тасымалы 16%-ға өсті
Жаңалықтар
24.06.2025
Тоқаев: Теміржол саласында Alstom, Wabtec және Stadler компанияларымен табысты серіктестік орнаттық
Жаңалықтар
24.06.2025
Қасым-Жомарт Тоқаев Wabtec президентімен кездесті
Жолаушылар тасымалы
24.06.2025
Биыл 240 мыңнан аса мүмкіндігі шектеулі жолаушы ҚТЖ пойыздарымен сапарға шыққан