Аманат арқалаған ана

Темір жол тарихы
24.11.2023, 10:30
Меруерт Умирзакова

Өткен ғасырдың басында Петербург жол қатынастары институтында жоғары білім алған инженер, қазақтан шыққан тұңғыш теміржолшы Мұхаметжан Тынышпаевтың жиен қарындасы Нұршакен Жүнісқызы арқалаған аманат жүгі жеңіл болмағаны анық.

20 қараша күні 80 жасқа толған кейіпкеріміз 2000-2009 жылдары Алматыдағы теміржолшылардың орталық мұражайында еңбек етті. Ұзақ жылдардан бері архив ақтарып, репрессияға ұшырағандар туралы мәлімет жинап жүрген жан үшін бұл жұмыс өте қызықты еді. 1998 жылы М.Тынышпаев атында қор құрып, жұмысын жүргізе бастаған.  

– Менің анам Айса – Мұхаметжан Тынышпаевтың қарындасы. Бала кезімнен анамның ағасы туралы айтқан естеліктерін тыңдап өстік. Әсіресе Түрксіб темір жолы салынып біткен соң түнделетіп Талдықорғанның Лепсі ауданында тау арасында отырған туған ауылына атпен суыт келгенін анам көп айтатын. Бұл туралы еш жерде жазылмаған. Әдеттегідей ағасы келгенде болатын той-томалақ жоқ, жалғыз өзі асығыс келіп, асығыс кеткен бұл сапардың ауырлығын ойын баласы анам да сезіпті. Түнделетіп әудем жерге дейін шығарып салған ет жақындарымен құшақтасып қоштасып, тірі болсақ қауышармыз, болмаса пайғамбардың ақ туының астында жолығармыз деп аттаныпты. Көп ұзамай халық жауы ретінде ұсталып кетті. Айдау мен азапты өмір титығына жетіп, Ташкент түрмесінде көз жұмған. Қайсыбір жылы Өзбекстанның астанасына барып Тынышпаев жатқан түрме мен лазеретке дейін тауып, бірталай дерек жинап қайттым, – дейді Нұршакен апа.  

Мұражай қызметкері ретінде Түрксіб темір жолы құрылысы және Алашорда тарихына арналған «Отыз жетінші жылдың қырғыны», «Тәуелсіздіктің алтын бесігі – Алашорда» стендтерінің жасақталуына атсалысты. Ал тұңғыш қазақ теміржолшы-инженер М.Тынышпаевқа арналған барлық іс-шаралардың бастамашысы болды. Алматы және Астана қалаларында Алаш қайраткерінің атына көше берілуіне, Алматы көлік академиясы мен Талдықорғандағы Тынышпаев музейінде халықаралық конференция өткізіп, деректі фильмнің жарыққа шығуына тікелей мұрындық болды. Бәрінен бұрын 90-жылдардың соңында Татарстанның астанасы Уфада тұратын М.Тынышпаевтың ұлы Дәулет Шейх-Алидың елге оралып, ағайынмен қауышуына Нұршакен Жүнісқызының қосқан үлесі үшан-теңіз. Техника ғылымдарының докторы Дәулет Мұхаметжанұлының әкесіне қатысты деректер, құжаттар мен фотосуреттерді топтастырып шығарған кітабы тынышпаевтануға қосылған құнды еңбек деп бағаланды. Ал өткен жылы Алматы әкімдігінің қолдауымен жарыққа шыққан Тынышпаев туралы деректі фильм Алматы көлік академиясы мен КУПС-та, ҚТЖ-да аншлагпен өткені белгілі.  

– Менің бұл өмірге келгендегі миссиям анамның аманатын орындау секілді, шүкір, бүгінде Тынышпаев есімі тарихтан лайықты бағасын алды, іздеусіз-сұраусыз кетті деп жылайтын анам туған жерінде бауырының алып ескерткіші бой көтергенін көрсе, қалай қуанар еді, – дейді кейіпкеріміз. Сексен жасқа келсе де тың ардагер ана бүгінде Тынышпаевтың зерттеу еңбегінің жалғасы ретінде шежірені дамытумен айналысуда.  

 

Жүк тасымалы
05.06.2025
ҚТЖ өткен жылыту маусымында 70 млн тоннадан астам көмір тасымалдады
Жаңалықтар
05.06.2025
Қазақстан Транскаспий көлік бағытының дамуына қосатын үлесін арттырып келеді
Жаңалықтар
05.06.2025
Теміржол тарихына саяхат: студенттерге арналған ерекше экскурсия
Аймақтар
05.06.2025
Жол жаңарады – қауіпсіздік нығаяды
Әлеумет
05.06.2025
«Тең қоғам» темір жолда да өзекті
Әлемде
05.06.2025
Түркия өздері өндірген электр локомотивтерін іске қосты
Жаңалықтар
04.06.2025
Теміржолшылар мемлекеттік тілді қаншалықты біледі?
Жүк тасымалы
04.06.2025
Nurminen Logistics Қазақстанға автокөлік бөлшектерін Транскаспий бағытымен тұрақты түрде жеткізуді бастады
Инфрақұрылым
03.06.2025
Алматы айналма темір жол торабы жүктемені 40% түсіреді
Жүк тасымалы
03.06.2025
Сианнан Алматыға: Zhetysu жаңа контейнерлік терминалы алғашқы контейнерлік пойызды қабылдайды
Жолаушылар тасымалы
03.06.2025
Елорда вокзалында бес миллионыншы жолаушыны салтанатты түрде қарсы алды
Аймақтар
03.06.2025
Қазақ-қырғыз теміржолшылары Түрксіб түйіскен тұстағы түйткілдерді талқылады
Аймақтар
03.06.2025
Көктемгі сын нені көрсетті?
Қауіпсіздік
03.06.2025
Дала өртіне даярлық жоғары
Аймақтар
03.06.2025
Жаңа депо іске қосылды
Әлеумет
03.06.2025
Әрқашан күн сөнбесін...
Аймақтар
03.06.2025
Балаларға базарлық
Жаңалықтар / Мұрағат
03.06.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №42 03 маусым 2025 жыл
Жаңалықтар
02.06.2025
Сианнан ТХКБ бойынша 100 мыңыншы контейнер жөнелтілді
Жаңалықтар
02.06.2025
Мас жолаушы әйел Көкшетауға барар жолда пойыздан түсірілді