Тарихқа тұнған жиһаздар

Темір жол тарихы
26.01.2024, 15:22
Қазақстан теміржолшысы

Биыл қазақ теміржолына 120 жыл толып отыр. Қазақстанда темір жол көлігінің құрылған жылы 1904 жыл болып саналады, сол жылы Өзбек, Қазақ, Қырғыз және Тәжік КСР аумағы арқылы өткен Ресейді Орта Азиямен жалғаған Орынбор - Ташкент темір жолының құрылысы басталды. Бірінші болат магистраль аймақтың сауда, өнеркәсіп, әлеуметтік саласының дамуына ықпал етті.

Осы аралықта қазақ теміржолының жүріп өткен жолы үлкен бір тарих. Алғашқы теміржолшылардың жұмысы, олар пайдаланған құралдар жайлы қазір кітап, журналдардан оқып біле аламыз. Сондай-ақ теміржол желісінің құрылысы барысында түсірілген видео картиналар да кездесіп қалады.

Дегенмен, елордадағы ҚТЖ бас ғимаратындағы музейге бас сұққан адам теміржолға қатысты көне жәдігерлерді қолмен ұстап, тарихына баулай алады.

Мұражайда теміржолшылар қолданған заттар өте көп. Көненің көзіндей болып келе жатқан жәдігерлердің бірі станцияда теміржолшылар қолданған жиһаздар. Ерекше орындық, кресло мен үстел теміржолшылардың өз цехында жасалуымен де құнды.

Әбден ескірген орындық көзімізге бірден түсті. ХХ ғасырдың басында жасалған орындық Ағадыр станциясы маңынан жеткізілген екен. Реставраторлардың көбі оны жөнге келтіруге келіспепті, ақыр соңы депода жұмыс істейтін ҚТЖ жігіттері өздері жөндеп қойыпты.  

Сондай-ақ Түрксіб теміржол құрылысынан кейінгі 1928 жылдары жасалған жиһаздар бар. Ол кездері теміржолда жиһаз жасайтын өз цехтары болған екен. Ол жерде станция басшыларына арнап кресло, үстелдер жасалған. Сондай креслоның бірі музейден орын тепкен. Көне кресло 1958-1960 жылдар аралығында жасалыпты. Басшылар қолданған тамаша үстел де әлі күнге дейін қаз-қалпында сақтаулы тұр.  

Музейде сондай-ақ 1915 жылы жасалған паровоз табличкасы бар. Ол еліміздегі алғашқы паровоздарға қызмет еткен деп айтылады.  

Музейде Ресей патшалығы тұсындағы ақшадан Тәуелсіздік алғанға дейін қолданылған барлық қаражат үлгілері сақталған. Өйткені экономиканың күре тамыры теміржол саласы саналғандықтан ақша үлгілері музейге қойылуы да заңдылық.

Мұражайда сақтаулы тұрған тағы бір құнды жәдігер паровоз машинисі П. Спириннің кителі. Ол кісі соғыс жылдары Сталиннің эшелонын жүргізген екен. Негізгі туып-өскен жері Қызылорда облысы. КСРО бойынша ең мықты  машинистің бірі болған Спирин сол кездері Сталиннің құрмет медалімен марапатталған екен.  

Оған қоса әр жылдары теміржолшылар киген киім формалары да қойылған. Музей маманының айтуынша, соғыс жылдарынан кейін теміржолға әйел адамдарды көптеп ала бастаған.

«Бізде тұрған әйел адамның формасы 1955 жылдары тігілген. Ол кезде теміржолшылардың барлығы әскерилер сияқты форма киіп, пагон таққан. Яғни, жартылай әскери ұйым болды. Соғыс кезіндегі хаттардың көбі шифрланып жазылған. Әлі күнге дейін бөлімшелердің атауы қысқартылып жазылады, оны теміржолшылар ғана түсінеді», - дейді ҚТЖ музейінің менеджері Ақмарал Молдашева.  

Келесі құнды экспонаттардың бірі 1887 жылы жасалған рельстерді өлшейтін жол шаблоны. Бұл өлшем құралы теміржолшылардың таптырмас құралдарының бірі болған.  

Музейде қазір қолмен ұстап көретін 862 зат бар, ал сурет, кітап және өзге де құжаттарды қосып есептегенде 1500-ден астам экспонат шығады.  

Жаңалықтар
30.07.2025
"ҚТЖ" ҰК" АҚ және TCDD Taşimacilik A.Ş. Орта дәлізді дамыту жөнінде келісті
Инфрақұрылым / Әлеумет
30.07.2025
Ірі құрылыс жобалары 12,8 мыңнан астам адамды жұмыспен қамтып, өңірлер экономикасына серпін беруде
ҚТЖ келбеті
30.07.2025
Ерлік емей, немене?!
ҚТЖ келбеті
30.07.2025
Әке жолын жалғаған ұл
ҚТЖ келбеті
30.07.2025
Талабыңа нұр жаусын, Ержан!
Жаңалықтар
30.07.2025
ҚТЖ жүк тасымалының өсуіне байланысты машинист көмекшілерін қабылдауды ұлғайтты
Жолаушылар тасымалы
30.07.2025
«Астана – Бурабай курорты» бағыты бойынша қосымша электр пойызы іске қосылды
Жаңалықтар
30.07.2025
ҚТЖ мен Мерсин халықаралық порты Орта дәлізді дамыту аясындағы ынтымақтастықты талқылады
Жолаушылар тасымалы
29.07.2025
“Алматы-3” теміржол вокзалының құрылысы: Жоба қай кезеңде?
Жаңалықтар / Апта саны
29.07.2025
ҚТЖ-да қозғалыс қауіпсіздігін бұзу 4% қысқарды
Жолаушылар тасымалы
29.07.2025
Жолаушылар тасымалы жартыжылдық жұмысын қорытындылады
Сұхбат
29.07.2025
Қырықбай ӘЛСЕЙІТҰЛЫ: Теміржол саласында тағы бір жарқын кезең басталды
Станция тынысы
29.07.2025
Сағыз станциясы – құрылыс жүктерінің күретамыры
Инфрақұрылым
29.07.2025
Ақтөбе облысында жеті вокзал жөнделіп жатыр
Аймақтар
29.07.2025
Қырағылық – кәсібилік белгісі
Аймақтар
29.07.2025
Маңғыстау магистральдық желісінде 17 нысанға жөндеу жұмыстары жүргізілуде
Әлеумет
29.07.2025
Елордаға саяхат
Жаңалықтар / Мұрағат
29.07.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №57-58 29 шілде 2025 жыл
Спорт
28.07.2025
ҚТЖ-ның «Railways team» командасы «Summer Relay 2025» жарысында жүлдегер атанды
ҚТЖ келбеті
28.07.2025
Сайыс өте қызық әрі қиын болды – Жасұлан Смағұл