Тарихқа тұнған жиһаздар

Темір жол тарихы
26.01.2024, 15:22
Қазақстан теміржолшысы

Биыл қазақ теміржолына 120 жыл толып отыр. Қазақстанда темір жол көлігінің құрылған жылы 1904 жыл болып саналады, сол жылы Өзбек, Қазақ, Қырғыз және Тәжік КСР аумағы арқылы өткен Ресейді Орта Азиямен жалғаған Орынбор - Ташкент темір жолының құрылысы басталды. Бірінші болат магистраль аймақтың сауда, өнеркәсіп, әлеуметтік саласының дамуына ықпал етті.

Осы аралықта қазақ теміржолының жүріп өткен жолы үлкен бір тарих. Алғашқы теміржолшылардың жұмысы, олар пайдаланған құралдар жайлы қазір кітап, журналдардан оқып біле аламыз. Сондай-ақ теміржол желісінің құрылысы барысында түсірілген видео картиналар да кездесіп қалады.

Дегенмен, елордадағы ҚТЖ бас ғимаратындағы музейге бас сұққан адам теміржолға қатысты көне жәдігерлерді қолмен ұстап, тарихына баулай алады.

Мұражайда теміржолшылар қолданған заттар өте көп. Көненің көзіндей болып келе жатқан жәдігерлердің бірі станцияда теміржолшылар қолданған жиһаздар. Ерекше орындық, кресло мен үстел теміржолшылардың өз цехында жасалуымен де құнды.

Әбден ескірген орындық көзімізге бірден түсті. ХХ ғасырдың басында жасалған орындық Ағадыр станциясы маңынан жеткізілген екен. Реставраторлардың көбі оны жөнге келтіруге келіспепті, ақыр соңы депода жұмыс істейтін ҚТЖ жігіттері өздері жөндеп қойыпты.  

Сондай-ақ Түрксіб теміржол құрылысынан кейінгі 1928 жылдары жасалған жиһаздар бар. Ол кездері теміржолда жиһаз жасайтын өз цехтары болған екен. Ол жерде станция басшыларына арнап кресло, үстелдер жасалған. Сондай креслоның бірі музейден орын тепкен. Көне кресло 1958-1960 жылдар аралығында жасалыпты. Басшылар қолданған тамаша үстел де әлі күнге дейін қаз-қалпында сақтаулы тұр.  

Музейде сондай-ақ 1915 жылы жасалған паровоз табличкасы бар. Ол еліміздегі алғашқы паровоздарға қызмет еткен деп айтылады.  

Музейде Ресей патшалығы тұсындағы ақшадан Тәуелсіздік алғанға дейін қолданылған барлық қаражат үлгілері сақталған. Өйткені экономиканың күре тамыры теміржол саласы саналғандықтан ақша үлгілері музейге қойылуы да заңдылық.

Мұражайда сақтаулы тұрған тағы бір құнды жәдігер паровоз машинисі П. Спириннің кителі. Ол кісі соғыс жылдары Сталиннің эшелонын жүргізген екен. Негізгі туып-өскен жері Қызылорда облысы. КСРО бойынша ең мықты  машинистің бірі болған Спирин сол кездері Сталиннің құрмет медалімен марапатталған екен.  

Оған қоса әр жылдары теміржолшылар киген киім формалары да қойылған. Музей маманының айтуынша, соғыс жылдарынан кейін теміржолға әйел адамдарды көптеп ала бастаған.

«Бізде тұрған әйел адамның формасы 1955 жылдары тігілген. Ол кезде теміржолшылардың барлығы әскерилер сияқты форма киіп, пагон таққан. Яғни, жартылай әскери ұйым болды. Соғыс кезіндегі хаттардың көбі шифрланып жазылған. Әлі күнге дейін бөлімшелердің атауы қысқартылып жазылады, оны теміржолшылар ғана түсінеді», - дейді ҚТЖ музейінің менеджері Ақмарал Молдашева.  

Келесі құнды экспонаттардың бірі 1887 жылы жасалған рельстерді өлшейтін жол шаблоны. Бұл өлшем құралы теміржолшылардың таптырмас құралдарының бірі болған.  

Музейде қазір қолмен ұстап көретін 862 зат бар, ал сурет, кітап және өзге де құжаттарды қосып есептегенде 1500-ден астам экспонат шығады.  

Спорт
14.03.2025
Шахмат – тамаша ойын
Жаңалықтар
14.03.2025
Теміржолшылар «Наурызнама» жалпыұлттық онкүндігіне қосылды
Трансформация
14.03.2025
Техникалар паркі кезең-кезеңмен жаңаруда
Цифрландыру
14.03.2025
Кадрдың қадірі артуда
Инфрақұрылым
14.03.2025
Вокзалдар – үкімет назарында
Жаңалықтар / Мұрағат
14.03.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №19 14 наурыз 2025 жыл
Жүк тасымалы
13.03.2025
Транскаспий дәлізі бойынша контейнерлік тасымал 2,7 есе өсті
Жаңалықтар
13.03.2025
Қазақстан мен Ресей «Солтүстік – Оңтүстік» көлік дәлізін дамыту мәселесін талқылады
Инфрақұрылым
13.03.2025
Қызылорда өңірінде 50 шақырым темір жолы күрделі жөндеуден өтеді
Жаңалықтар
13.03.2025
ҚТЖ-да өткен "Сенімді тұлға"форумына 200-ден астам адам қатысты
Аймақтар
13.03.2025
Маңғыстаулық нәзікжандылар марапатталды
Аймақтар
13.03.2025
Әйелдер қауымына құрмет көрсетілді
Аймақтар
13.03.2025
Ерекше форматтағы мереке
Аймақтар
13.03.2025
Мереке иелеріне құрмет көрсетілді
Жаңалықтар
13.03.2025
Джип көлігі Медеу – Жетісу аралығында жолаушылар пойызының жолын жауып тастады
Инфрақұрылым
12.03.2025
Достық - Бескөл бағыты бойынша қозғалыс ашылады
Аймақтар
12.03.2025
Кез келгенге бұйыратын бақ емес
Инфрақұрылым
12.03.2025
Шымкент магистральдық желі бөлімшесі биыл 160 км жолды сауықтырмақ
Жүк тасымалы
12.03.2025
Әйелдер қауымы қысқы бақта бас қосты
Әлемде
12.03.2025
Пәкістанда содырлар жолаушылар пойызына шабуыл жасап, 450 адамды кепілге алды