Теміржол тарихы: Әулиеатаға теміржол қалай келді?

Темір жол тарихы
19.06.2024, 14:26
Ардақ Үсейінова

"Қазақстан теміржолшысы" газетінің Жамбыл облысындағы меншікті тілшісі

Биыл Қазақстан темір жолы айтулы датаны атап өтуде. Осыған орай барлық өңір теміржол тарихының деректерін жинап, 120 жылдың шежіресін жасауға өз үлестерін қосуда. Алғашқы теміржол желісі Әулиеата жерінде осыдан бір ғасырдан астам бұрын келген.

Деректерге сүйенсек, Жамбыл өңіріне теміржол желісі 1920 жылы қараша айында жеткені көрсетілген. Бұл – Арыс-Пішпек теміржолының қазіргі Тараз қаласына кірген жылы. Ал кейбір мәліметтерде 1912 жылдың сәуірінде патша үкіметі Арыс-Пішпек теміржолын салу туралы банкирлер мен кәсіпкерлердің бастамасын мақұлдап, шойын жолдың құрылысы Арыс-Шымкент-Түлкібастан өтіп, 1917 жылы Боранды бекетіне келіп тоқтап қалғаны айтылады.

Тарихқа көз жіберсек, бұл құрылысты орыс капиталисі А.И.Путилов пен теміржол кәсіпкері Н.А.Бунге басқарған. Ал жұмыс 1914 жылдың 15 шілдесінде басталады.  

Алайда құрылыс жұмыстары баяу жүріп, бір жылдан астам уақытта теміржол желісі Арыс станциясынан Шымкентке дейін ғана жеткен. 1916 жылдың қаңтарында Манкент станциясына дейін, ал тамызда №9 разъезге дейін жүргізілді. Дәл осы жол құрылысын салуға тұңғыш қазақ теміржолшы-инженері Мұхаметжан Тынышпаев қатысқан .  

– Теміржол желісі 1917 жылы Бурное станциясына жеткенде тоқтап қалған. Негізгі жұмыстарға Борандыдағы жерасты өткелі біраз кедергі келтірген көрінеді. Міне, осыған байланысты Арыс-Пішпек бағытындағы теміржол құрылысы қазіргі Тараз қаласына 1920 жылы ғана жеткен, – дейді «ҚТЖ-Жүк тасымалы» ЖШС «Жамбыл жүк тасымалы бөлімшесі» филиалы ардагерлер кеңесінің төрағасы Бауыржан Найманбаев.

Әрі қарай шығысқа бағыт алған теміржол желісі қырғыз асып, Пішпек станциясы 1924 жылы ашылады. Қырғыз теміржолы тарихында Пішпекке алғашқы пойыз 1924 жылы 8 тамызда келді деп көрсетіледі.

– Биыл осы Тараз-Бішкек бағытындағы теміржол желісінің іске қосылғанына 100 жыл толып отыр. Көршілес ел бұл датаны атап өтуге дайындалуда. Мерейтойға біздің өңірден де делегаттар барып қатысады деп жоспарлануда, – деп тарихтан сыр шерткен ардагер теміржолшы Жамбыл өңіріндегі Қазақстан темір жолының 120 жылдығына орай жүргізіліп жатқан дайындық іс-шаралары туралы да мәлімет берді. Айтуынша, қазір Жамбыл бөлімшесі ұзақ жыл теміржолда еңбек еткен ардагерлермен сөйлесіп, деректер жинап жатыр екен. Өңірде атадан балаға жалғасып, бірнеше буын ұрпағы теміржолда  еңбек етіп келе жатқан әулеттер бар. Қазір соларды анықтап, тұтас буынның еңбек жылдарының жалпы жиынтығы есептеліп, тізімі жасалып жатқан көрінеді.

– Жалпы қазақ жеріне келген теміржолдың тарихы 1001-0904 жылдары тартылған «Орынбор-Ташкент» теміржолынан бастау алады. Арысқа дейін келіп, әрі қарай Ташкентке бұрылған ол жол бізге жетпеген. Былтыр Мойынты – Шу теміржол желісінің 70 жылдығын атап өттік. Ал әйгілі Түрксібке биыл 93 жыл толып отыр, бұл магистральдардың қай-қайсысы да әлі күнге қазақ еліне қызмет етіп келеді, – дейді ардагерлер кеңесінің төрағасы.  

ҚТЖ келбеті
29.09.2025
ҚТЖ қызметкерлері байқауда топ жарды
Жаңалықтар
29.09.2025
Достық жол дистанциясында жаңғырту жұмыстары жүргізілді
Әлеумет
29.09.2025
Дүниежүзілік жүрек күні: ҚТЖ-да профилактикалық акция өтті
Жүк тасымалы / Апта саны
29.09.2025
Қыркүйекте теміржол көлігімен 1 млн тоннадан астам астық тасымалданды
Әлеумет
29.09.2025
Медициналық пойыз Абай елін аралап жүр
Жаңалықтар
29.09.2025
Қазақстан мен Қытай 2026 жылға арналған тасымалдау перспективаларын талқылады
Жүк тасымалы
29.09.2025
Қаржы министрлігі 2027 жылға қарай ТХКБ бойынша жүк тасымалы 7,2 млн тоннаға жетеді деп болжауда
Жаңалықтар
29.09.2025
ҚТЖ Достық станциясын дамытуға инвестиция салуда
Спорт
29.09.2025
KTZH Marathon 2025: Қозғалыс қуаты – Бірлік күші!
Жаңалықтар
28.09.2025
ҚТЖ басшылығы Астана-1 вокзалының жөндеу жұмысымен танысты
Жаңалықтар
27.09.2025
Құрметті теміржолшы «Құрмет» орденімен марапатталды
Жаңалықтар
27.09.2025
ТХКБ-ны бірлесе дамыту жайы талқыланды
Жаңалықтар
27.09.2025
ҚТЖ-да «HR – өндіріс серпіні» стратегиялық HR-сессиясы өтті
Жаңалықтар
27.09.2025
Темір жолдар мен тағдырлар: Алматыда «Жолдар» телехикаясының түсірілімі басталды
Жаңалықтар
26.09.2025
Еліміздің теміржол көлігі жаңа деңгейге көтерілуде: ҚТЖ және Wabtec ауқымды әріптестікті іске қосты
Цифрландыру
26.09.2025
Бейнебақылау камерасына баға берсек...
Инфрақұрылым
26.09.2025
Астанада өткен форумда ұлттық жобалар сөз болды
Аймақтар
26.09.2025
Арыс-2 вокзалы қайта салынуда
Цифрландыру
26.09.2025
Цифрландырудан – жасанды интеллектке дейін
Аймақтар
26.09.2025
Шиелі вокзалы тарихи келбетін сақтай отырып жаңғыртылуда