Теміржол тарихы: Әулиеатаға теміржол қалай келді?

Темір жол тарихы
19.06.2024, 14:26
Ардақ Үсейінова

"Қазақстан теміржолшысы" газетінің Жамбыл облысындағы меншікті тілшісі

Биыл Қазақстан темір жолы айтулы датаны атап өтуде. Осыған орай барлық өңір теміржол тарихының деректерін жинап, 120 жылдың шежіресін жасауға өз үлестерін қосуда. Алғашқы теміржол желісі Әулиеата жерінде осыдан бір ғасырдан астам бұрын келген.

Деректерге сүйенсек, Жамбыл өңіріне теміржол желісі 1920 жылы қараша айында жеткені көрсетілген. Бұл – Арыс-Пішпек теміржолының қазіргі Тараз қаласына кірген жылы. Ал кейбір мәліметтерде 1912 жылдың сәуірінде патша үкіметі Арыс-Пішпек теміржолын салу туралы банкирлер мен кәсіпкерлердің бастамасын мақұлдап, шойын жолдың құрылысы Арыс-Шымкент-Түлкібастан өтіп, 1917 жылы Боранды бекетіне келіп тоқтап қалғаны айтылады.

Тарихқа көз жіберсек, бұл құрылысты орыс капиталисі А.И.Путилов пен теміржол кәсіпкері Н.А.Бунге басқарған. Ал жұмыс 1914 жылдың 15 шілдесінде басталады.  

Алайда құрылыс жұмыстары баяу жүріп, бір жылдан астам уақытта теміржол желісі Арыс станциясынан Шымкентке дейін ғана жеткен. 1916 жылдың қаңтарында Манкент станциясына дейін, ал тамызда №9 разъезге дейін жүргізілді. Дәл осы жол құрылысын салуға тұңғыш қазақ теміржолшы-инженері Мұхаметжан Тынышпаев қатысқан .  

– Теміржол желісі 1917 жылы Бурное станциясына жеткенде тоқтап қалған. Негізгі жұмыстарға Борандыдағы жерасты өткелі біраз кедергі келтірген көрінеді. Міне, осыған байланысты Арыс-Пішпек бағытындағы теміржол құрылысы қазіргі Тараз қаласына 1920 жылы ғана жеткен, – дейді «ҚТЖ-Жүк тасымалы» ЖШС «Жамбыл жүк тасымалы бөлімшесі» филиалы ардагерлер кеңесінің төрағасы Бауыржан Найманбаев.

Әрі қарай шығысқа бағыт алған теміржол желісі қырғыз асып, Пішпек станциясы 1924 жылы ашылады. Қырғыз теміржолы тарихында Пішпекке алғашқы пойыз 1924 жылы 8 тамызда келді деп көрсетіледі.

– Биыл осы Тараз-Бішкек бағытындағы теміржол желісінің іске қосылғанына 100 жыл толып отыр. Көршілес ел бұл датаны атап өтуге дайындалуда. Мерейтойға біздің өңірден де делегаттар барып қатысады деп жоспарлануда, – деп тарихтан сыр шерткен ардагер теміржолшы Жамбыл өңіріндегі Қазақстан темір жолының 120 жылдығына орай жүргізіліп жатқан дайындық іс-шаралары туралы да мәлімет берді. Айтуынша, қазір Жамбыл бөлімшесі ұзақ жыл теміржолда еңбек еткен ардагерлермен сөйлесіп, деректер жинап жатыр екен. Өңірде атадан балаға жалғасып, бірнеше буын ұрпағы теміржолда  еңбек етіп келе жатқан әулеттер бар. Қазір соларды анықтап, тұтас буынның еңбек жылдарының жалпы жиынтығы есептеліп, тізімі жасалып жатқан көрінеді.

– Жалпы қазақ жеріне келген теміржолдың тарихы 1001-0904 жылдары тартылған «Орынбор-Ташкент» теміржолынан бастау алады. Арысқа дейін келіп, әрі қарай Ташкентке бұрылған ол жол бізге жетпеген. Былтыр Мойынты – Шу теміржол желісінің 70 жылдығын атап өттік. Ал әйгілі Түрксібке биыл 93 жыл толып отыр, бұл магистральдардың қай-қайсысы да әлі күнге қазақ еліне қызмет етіп келеді, – дейді ардагерлер кеңесінің төрағасы.  

Инфрақұрылым
03.09.2025
Вокзал – тарихи нысан
Жолаушылар тасымалы
03.09.2025
«Пойыз+Пойыз» қызметі арқылы 20 мыңнан астам билет рәсімделді
Жаңалықтар
02.09.2025
Бейжіңде Қазақстан мен Қытай логистика мен өндірістік тізбектерді дамыту жолдарын талқылады
ҚТЖ келбеті
02.09.2025
Салауатты өмірді серік еткен отбасы
Аймақтар
02.09.2025
Жидебай жеріне саяхат
Жаңалықтар
02.09.2025
Тоқаев: «Қазақстан арқылы өтетін «Қытай – Еуропа» транзит дәлізінің жүк өткізу мүмкіндігі 5 есе артады»
Жаңалықтар
02.09.2025
ҚТЖ Қытайға өсімдік майын тасымалдаудың жаңа форматын іске қосты
Жаңалықтар
01.09.2025
«ҚТЖ» мен «Қытай темір жолдары» тасымал және инфрақұрылым жайын талқылады
Жүк тасымалы
01.09.2025
ШЫҰ саммитінде Тоқаев «ТрансАлтай диалогына» қолдау білдірді
Жаңалықтар
01.09.2025
«Мектепке жол»: ҚТЖ-да теміржолшылар отбасыларын құттықтады
Жаңалықтар
31.08.2025
ҚТЖ мен Қытай компаниясы «Бақты – Аягөз» теміржолын талқылады
Жаңалықтар
30.08.2025
ҚТЖ мен China COSCO Shipping стратегиялық ынтымақтастықты кеңейтуде
Аймақтар
29.08.2025
Еңбек ұжымының мүддесі бәрінен жоғары
Жолаушылар тасымалы / Инфографика
29.08.2025
Жыл басынан бері ҚТЖ пойыздары 7,8 миллионнан астам жолаушыны тасымалдады
Қауіпсіздік
29.08.2025
Қауіпсіздік ережелерін сақтау қатаң тексерілуде
Әлеумет
29.08.2025
Жеті жүз балаға оқу құралы берілді
Инфрақұрылым
29.08.2025
Ақтөбеде жеті разъездің құрылысы басталды
Аймақтар
29.08.2025
«Қазкөліккәсіп» төрағасы Сыр теміржолшыларын марапаттады
Инфрақұрылым
29.08.2025
Вокзалдар жаңа кейіпке енеді
Аймақтар
29.08.2025
Ақтөбе рельс-арқалық зауыты «Үздік өнеркәсіптік тауар» иегері атанды