Ғасырлық тарихы бар депо

Темір жол тарихы
18.10.2024, 09:05
Ардақ Үсейінова

"Қазақстан теміржолшысы" газетінің Жамбыл облысындағы меншікті тілшісі

Бір ғасыр бұрын құрылған Жамбыл локомотив депосының тарихы Арыс – Пішпек теміржолымен тамырлас. Деректерде «Әулиеата паровоз депосы 1924 жылы 7 қарашада ашылды» деп көрсетіледі.

Арыс – Пішпек теміржолының құрылысы 1914 жылдың 15 шілдесінде басталып, 1917 жылы Боранды бекетіне келіп тоқтап қалған. Осы құрылыста тұңғыш жоғары білімді теміржолшы-қазақ инженері Мұхамеджан Тынышпаев жұмыс істеген. Тек үш жылдан кейін теміржол құрылысы Жамбыл жеріне жеткен. 1924 жылы Ташкент – Арыс – Әулиеата – Луговая – Пішпек теміржолы қосылған соң паровоз депосы салыныпты.  

– 1924 жылдың шілде айында жол төсеу жұмыстары Әулиеатадан Қайыңдыға жеткен. Осы уақытта теміржол құрылысымен бірге Әулиеатадағы депоның да іргесі қалана бастаған екен. Сол жылы 8 тамызда жол Пішпекке жеткен. Жалпы ұзындығы 166,5 шақырымды құрайтын магистраль 7 айда салынып біткен. Ал 1 қыркүйекте Жетісу теміржолы ресми түрде пайдалануға берілді, – деп тарихтан сыр шертті Жамбыл бөлімшесі ардагерлер кеңесінің төрағасы Бауыржан Найманбаев.

Бастапқыда депода «О», «НП» сериялы паровоздар қолданылған. «Е», «СУ» сериялы паровоздар соғыстың алдында келе бастапты. Ал «СО», «ЛД», «ФД» паровоздары Жамбылға соғыстан кейінгі 1955-1960 жылдары келген.  

Көп ұзамай түтіні будақтап, көмірмен жүретін паровоздар қолданыстан шығып, тепловоздар дәуірі басталады. 1958 жылы Жамбыл депосына «ТЭ-1», «ТЭ-3» сериялы тепловоздар келеді. Осыған байланысты локомотив бригадаларын да, жөндеу персоналын да тепловоздарды жүргізу және жөндеуге қайта даярлау қолға алынған.  

1969 жылы өндіріске 2ТЭ10Л сынды қуатты тепловоздар келе бастайды. Бұл – комсомол-жастар бригадаларының жұмысы қанат жая бастаған кез. Тіленші Аппаев бастаған комсомол-жастар бригадасының даңқы кең тарап, КСРО Қатынас жолдар министрлігінің түрлі марапатына ие болып, 1971 жылы 16 қаңтарда Т. Аппаевқа КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының жарлығымен Социалистік Еңбек Ері атағы беріледі.  

Өткен ғасырдың 70-80 жылдары Жамбыл локомотив депосында пойыздардың артуына байланысты қолданыстағы паркі де өсе түскен. Шамамен олардың саны – 3TE10M сериялы 120 тепловозды, 2TE10L және 2TE10V сериялы 15 тепловозды және TEM2 сериялы 35 тепловозды құраған. Теміржолдағы қозғалыстың, жүк және жолаушылар тасымалы көлемінің өсуіне орай тепловоздарды күрделі жөндеу қызметін (ТО-8) енгізу қажеттігі туындайды. Дерекке сүйенсек, Жамбыл локомотив пайдалану депосында мұндай цех 1984 жылы салынып, электромашиналық, доңғалақ жұптарының бандаждарын ауыстыратын токарлық, дизельдерді жөндеу және құрастырушы бөлімдері іске қосылады.  

1989 жылы Арыс-Шу учаскесін электрлендіру басталады. 1991 жылы 29 желтоқсанда алғашқы электровоз Түлкібас – Бурный аралығында жүріп өтті. Сол жылы Жамбыл локомотив депосына алғашқы 6 электровоз келеді. 1991-1994 жылдары Түлкібас – Жамбыл – Луговая – Шу учаскесін электрлендіру толығымен аяқталып, электровоз тартымына толық көшірілді. 1993 жылы депода тепловоздарды жуу цехының базасында электровоздарды жөндеу цехы ТО-6 іске қосылды. Ал бір жылдан кейін Алматы теміржолы бастығының арнайы бұйрығымен ТО-8 тепловозды көтерме жөндеу цехы электровоздарды жөндеуге лайықталып қайта жабдықталады.  

1995 жылғы 1 сәуірде қайта жаңартудан өткен ТО-8 цехына алғаш рет жөндеуге № 2403 ВЛ80С электровозы жеткізіледі. Депо мамандары Атбасар және Ақмола деполарында ТО-8 циклдары бойынша жөндеу технологиясын үйреніп, тәжірибе алмасып қайтты. 1999 жылы депоның 75 жылдығына орай электровоз цехын қайта құру толық аяқталды.  

– Өткен жүз жылда осындай тар жол, тайғақ кешуден, қайта құрылымдаудың сан түрінен өткен байырғы депо қазіргі таңда электровоздық және тепловоздық тартым бойынша жұмыс істейді. Электровоздар Жамбыл – Шу, Жамбыл – Түлкібас, Жамбыл – Түрксіб бағыттарына, тепловоздар – Жамбыл – Қаратау – Жаңатас бағыттары бойынша, Бугун – Ақтаутас, Асса-Фосфор, Қаратау өнеркәсіп алаңындағы күрделі бейінді учаскелеріне қатынайды. Депода барлығы 750 адам еңбек етіп, аға буынның абыройлы ісін жалғастырып отыр, – дейді Жамбыл локомотив пайдалану депосы бастығының міндетін атқарушы Айдар Чокабаев.

 

ҚТЖ келбеті
29.09.2025
ҚТЖ қызметкерлері байқауда топ жарды
Жаңалықтар
29.09.2025
Достық жол дистанциясында жаңғырту жұмыстары жүргізілді
Әлеумет
29.09.2025
Дүниежүзілік жүрек күні: ҚТЖ-да профилактикалық акция өтті
Жүк тасымалы / Апта саны
29.09.2025
Қыркүйекте теміржол көлігімен 1 млн тоннадан астам астық тасымалданды
Әлеумет
29.09.2025
Медициналық пойыз Абай елін аралап жүр
Жаңалықтар
29.09.2025
Қазақстан мен Қытай 2026 жылға арналған тасымалдау перспективаларын талқылады
Жүк тасымалы
29.09.2025
Қаржы министрлігі 2027 жылға қарай ТХКБ бойынша жүк тасымалы 7,2 млн тоннаға жетеді деп болжауда
Жаңалықтар
29.09.2025
ҚТЖ Достық станциясын дамытуға инвестиция салуда
Спорт
29.09.2025
KTZH Marathon 2025: Қозғалыс қуаты – Бірлік күші!
Жаңалықтар
28.09.2025
ҚТЖ басшылығы Астана-1 вокзалының жөндеу жұмысымен танысты
Жаңалықтар
27.09.2025
Құрметті теміржолшы «Құрмет» орденімен марапатталды
Жаңалықтар
27.09.2025
ТХКБ-ны бірлесе дамыту жайы талқыланды
Жаңалықтар
27.09.2025
ҚТЖ-да «HR – өндіріс серпіні» стратегиялық HR-сессиясы өтті
Жаңалықтар
27.09.2025
Темір жолдар мен тағдырлар: Алматыда «Жолдар» телехикаясының түсірілімі басталды
Жаңалықтар
26.09.2025
Еліміздің теміржол көлігі жаңа деңгейге көтерілуде: ҚТЖ және Wabtec ауқымды әріптестікті іске қосты
Цифрландыру
26.09.2025
Бейнебақылау камерасына баға берсек...
Инфрақұрылым
26.09.2025
Астанада өткен форумда ұлттық жобалар сөз болды
Аймақтар
26.09.2025
Арыс-2 вокзалы қайта салынуда
Цифрландыру
26.09.2025
Цифрландырудан – жасанды интеллектке дейін
Аймақтар
26.09.2025
Шиелі вокзалы тарихи келбетін сақтай отырып жаңғыртылуда