Шабандоз теміржолшы
"Қазақстан теміржолшысы" газетінің Жамбыл облысындағы меншікті тілшісі
«ҚТЖ – Жүк тасымалы» АҚ «ЖТ Жамбыл бөлімшесі» филиалына қарасты Ақшолақ станциясының бастығы Әбілсейіт Баширов бүгінде алпыс жастың асқарына шықса да, бабын жоғалтпаған шабандоз. Әлі күнге аттан түспей, көкпар шауып жүр.
Жуалы ауданы, Билікөл ауылында туып-өскен Әбілсейіт Тұрсынбайұлының Жамбыл су шаруашылығы институтында оқып, инженер-механик мамандығын алып шыққан жылдар елдегі билік құрылымы өзгерудің алдындағы жылымық кезеңге тұспа-тұс келген еді. Әскери кафедрада оқығанының арқасында 1988 жылы дипломмен бірге, аға лейтенант шенін алып шыққан жас маман алғашқы екі жыл облыс орталығындағы автобаза жабылғанша, әртүрлі қызмет атқарыпты. Кейін Тараз қонақ үйінде мамандығы бойынша бас инженер болып жұмысқа орналасқанымен, онда да көп ұзамай, қысқартуға ілігеді. Амалсыз ауылға қайтқанымен, бірер жылда совхоз да тарайды.
– 1994 жылы қалаға қайта келдім. Тоқсаныншы жылдардың тоқырау кезеңі. Бірақ сол бір жұмыссыздық жайлаған қиын-қыстау шақта ұлттық спорт – көкпар десе, ішкен асы бойына сіңбейтін, ұлтжанды азаматтар көп болатын. Жаппай көкпарға шауып жүргенбіз. Содан бірнеше жігіт ортадан ақша жинап, көкпар жарысына барамыз. Командалық көкпарға қатыса бастадық. «Алаугаз» мекемесін басқарған Қайрат Шотбақов деген кісі көкпарға демеушілік жасап жүрді. Алты шабандозды сол мекемеге жұмысқа орналастырды. Кейін көкпар атын ұстайтын бір туысымыздың май құю бекетіне оператор болып ауыстым. Сол жылдары Әулиеата көкпар клубын құрдық. Барған жерден жүлдесіз қайтқан жоқпыз. Бүгінге дейін Азияда талай жүлде салған атақты Әулиеата көкпар клубының іргесін осылай қаладық. Былтыр ол команда Қазақстанның 14 дүркін чемпионы атанды. Әулиеата көкпар клубын іргесін бірге қалағанбыз.
1996 жылы Жамбылдың 150 жылдығына орай көкпардан үлкен жарыс өтті. Сол додада Әулиеата командасы жеңіске жетті. Марапаттау салтанатында көкпардан ең бірінші болып бізге, жамбылдық 7 жігітке «Еңбек сіңірген спорт шебері» атағын берді. Осы құрамада жүріп, 4 мәрте Қазақстан чемпионы атандым. 9 жылдай көкпардан жаттықтырушы болып жұмыс істедім. «Әулиеата» көкпар клубының президенті, белгілі шабондоз Нұрдәулет Момынов менің шәкіртім, - дейді Әбілсейіт Тұрсынбайұлы.
Жұмыссыздық белең алған жылдарда көкпар шауып, отбасын асырған шабондоз әуелі бір бөлмелі, кейіннен үш бөлмелі пәтер алады. Әйтсе де, тұрақты табысы бар жұмыс керек. Ойлана келіп, теміржол саласына келуге бел буады. 2001 жылдың қазан айының аяғында Құмшағалға станция кезекшісі болып жұмысқа орналасады. Төрт айдан кейін Тараз станциясына ауысады.
Онда 3 жарым жылдай вагон реттеуші, пойыз құрастырушы, парк кезекшісі болып жұмыс істейді. 2005 жылы станция бастығының орынбасары қызметіне тағайындалып, Сарышағанға ауысады. Отбасы Таразда қалып, өзі сонда бір жыл еңбек етеді. 2006 жылы Үшбұлақ станциясын басқаруға жібереді. Одан кейінгі тоғыз жылда білікті маман Аса станция бастығының орынбасары, станция бастығы қызметтерін атқарады.
– Жамбыл бөлімшесінде техникалық бөлім бастығының орынбасары болдым. 2015 жылы Талас станциясының бастығының орынбасарлы етіп жіберді. 2019 жылдан бері Ақшолақ станциясының бастығы қызметін атқарып келемін. Бұл 4 класты станция. Мұнда жүк тиелмейді, негізінен келген жүктер түсіріліп, сұрыпталады. Бір негізгі, екі кірме жолы бар. Өзімді қосқанда алты адам еңбек етеді. Үлкен ұлым менің жолыма түсті, станция бастығының орынбасары. Екі балам басқа саланы таңдады, - деп өмір жолынан сыр шертті кейіпкеріміз.
Әбілсейіт Башировтың әкесі Тұрсынбай кезінде қазақ-қырғызға аты мәлім атақты шабандоз болған екен. Жерден іліп алған көкпарды қарсыласына оңайлықпен беріп қоймайтын, тақымы тастай, қайратты ойыншының салған салымдарын Жуалыда аңыз қып айтып жүретіндер әлі бар. Тіпті қырғыз ағайындар «пұты дуалы» деп ат қойыпты. Тұрсынбай шабандоз додаға кірген сайын жеңіліс таба берген соң, талай мәрте «көкпарды байлап алған» десіп, дау көтеріп, жапқан жаланы дәлелдей алмай, дал болған деседі. Қария 89 жасқа келсе де, әлі күнге көкпарды тамашалауға барып тұрады екен.
– Ер жігіт көкпарға жайдан-жай келмейді. Нағыз ердің жүректілігі сыналатын көкпар қанмен келетін өнер. Қанында шабандоздың қасиеті бар адам көкпар шабады. Қазір командалық көкпарға шаппаймын, жаппай көкпарға әлі қатысып тұрамын. Анда-санда көкпарға барып тұру үшін ауылда бір жылқы ұстаймыз. «Жылқымды көріп жіберші, көкпар шауып берші», дейтіндер көп. Жұбайым «алпысқа келдің, қойсаңшы», деп жүр. Бірақ көкпарды қоя алмайсың. Ат дүбірі естілсе, елеңдеп тұрамын, - дейді шабандоз.