Бам құрылысына – 50 жыл

Темір жол тарихы
12.07.2024, 11:22
Райхан Рахметова

«Қазақстан теміржолшысы» газетінің тілшісі

Осыдан жарты ғасыр бұрын атақты Байкал-Амур магистралінің құрылысы басталған болатын. Әлемдегі ең ірі теміржол магистралінің бірі саналған БАМ құрылысы кезінде 60-тан астам жаңа елді мекеннің негізі қаланды. Соның бірі – Новая Чара станциясын қазақстандықтар салды.

Құрылысқа ең бірінші болып Павлодар құрылысшылары аттанған еді. Керекулік ардагер Еғлам Мансұрұлы Төлендінің айтуынша,тарихи құрылысқа қатысуға тілек білдірушілер аз болмаған. Құрылысшылар қабат-қабат қыстық киімдерін түгендеп, барлық керек-жарақтарын жинап, бір айдай жолға дайындалған. 1981 жылы 9 желтоқсанда Павлодар вокзалынан аттаныпты.  

– Павлодардан ең алғашқы құрылыс жасағымен 87 вагон жолға шықты. Оның 3 вагонында құрылысшылар мен инженерлер, партком, кадр бастығы, тіпті дәрігерге дейін болды, қалғаны техника мен керек-жарақ. 13 желтоқсанда Усть-Нюкжа станциясынан түсіп, ары қарай автобуспен Чара деген жерге бардық. Онда тек құрылысшылар тұратын вагондардан басқа түк жоқ еді... – деп естелік айтады Е. Төленді.  

Павлодар өңірінің тумасы, бүгінде Германияда тұратын Владимир және Эмма Бормандардың отбасы да БАМ құрылысшылары. Владимир – Сібір даласына алғашқы құрылыс жасағымен аттанған кран жүргізушісі. Айтуынша, Жаңа Чараға келгенде қазақстандықтарға арналған 8 вагонға орналасқан олар талай қиындықты бастан кешкен. Тамақтары аяздан мұз боп қатып қалып, кеміріп жеп алатындарын да кейін күліп отырып еске алады екен. Айтуынша, Жаңа Чараны салған қазақстандық құрылысшылар күні бүгінге дейін араласады. Кейбірі бақилық болып өмірден озған. Кейбірі алыс шетелдерде өмір сүріп жатыр.

Қазақстандық құрылысшылар қақаған аязда Чара деген аты бар, заты жоқ станцияға келген бетте ең алдымен монша салуға кірісіпті. Сапасы жақсы нысан тіпті газет беттеріне шыққан. Таң сібірлей атып, күн ұясына қонғанша бел жазбай еңбек еткен құрылысшылар біртіндеп Чара станциясының іргесін қалай бастаған. Қазақстаннан жеткізілген жер қазатын экскаваторлар Сібір даласында кәдеге жарамай қалған. Ол жақта ғимарат салу үшін құм-қиыршық тас қоспасының үйіндісінен бір метрлік іргетас жасап, сосын ғана ғимарат тұрғызылады. Бірақ павлодарлық құрылысшылар барлық қиындықты еңсеріп, олар салған құрылыстың сапасы өте жоғары бағаланған.  Теміржолдың тарихына келсек, Байкал-Амур магистралінің ұзындығы 4324 км, Шығыс Сібір мен Ресейдің Қиыр шығысы арқылы өтеді. Магистральдың көп бөлігі мәңгі мұз аймағында жатыр. БАМ - он бір өзенді, 7 ірі тау жоталарын кесіп өтеді. Магистраль құрылысының негізгі кезеңдері 1974-1984 жылдар. Құрылыс негізінен комсомол жастар тартылды. БАМ-да 2,5 жыл жұмыс істеген ардагер құрылысшы Елғам ағаның айтуынша, ол кездегі жастардың, жалпы кеңес адамдарының еңбекке деген көзқарасы өте жоғары болған.  

БАМ – КСРО тарихындағы ең қымбат инфрақұрылымдық жобалардың бірі. Бұл теміржол салынған аймақтардың табиғи байлығын игеру үшін салынған магистраль, дегенмен әртүрлі себептермен жобаланған өнеркәсіптік кешендердің көп бөлігі теміржолдан алыс салынған. Ең бастысы магистраль бойында көптеген елді мекендер бой көтеріп, мыңдаған шақырым елсіз мекенде тіршілік пайда болды.  

 

ҚТЖ келбеті
27.06.2025
Вагон қозғалысын реттеушілер жайлы бір үзік сыр
Инфрақұрылым
27.06.2025
Маңғыстау теміржолы күрделі жөндеуге күш салуда
ҚТЖ келбеті
27.06.2025
Қырық жыл кешіккен шындық
Әлеумет
27.06.2025
Балалар жазы көңілді
Инфрақұрылым
27.06.2025
Теміржол жөндеу жұмыстары қарқынды жүріп жатыр
Жаңалықтар / Мұрағат
27.06.2025
Қазақстан теміржолшысы газеті, №49 27 маусым 2025 жыл
Әлемде
26.06.2025
Қытай темір жолдары биыл 1,86 млрд жолаушы тасымалдап, жаңа рекорд орнатты
Қауіпсіздік
26.06.2025
Семейде қозғалыс қауіпсіздігіне арналған кеңейтілген кеңес өтті
Спорт
26.06.2025
Ақтөбеде теміржолшылар тартысты ойын көрсетті
Жаңалықтар
26.06.2025
Астанада көлік, логистика көшбасшыларының басын біріктірген халықаралық көрме өтіп жатыр
Жолаушылар тасымалы
26.06.2025
Жыл соңына дейін ҚТЖ пойыздарының барлығы бейнекамерамен жабдықталады
Жаңалықтар
25.06.2025
Теміржол және су көлігі комитетінің төрағасы Атыраудағы вагон шығару зауытына барды
Жаңалықтар
25.06.2025
Нұрлан Жақыпов Alstom компаниясымен әрі қарайғы серіктестікті талқылады
Әлемде
25.06.2025
Қытай 650 км/сағ жылдамдықпен қозғалатын магнитопланды сынақтан өткізді
Аймақтар
25.06.2025
Алматы темір жол бөлімшесінде жүк тасымалы 16%-ға өсті
Жаңалықтар
24.06.2025
Тоқаев: Теміржол саласында Alstom, Wabtec және Stadler компанияларымен табысты серіктестік орнаттық
Жаңалықтар
24.06.2025
Қасым-Жомарт Тоқаев Wabtec президентімен кездесті
Жолаушылар тасымалы
24.06.2025
Биыл 240 мыңнан аса мүмкіндігі шектеулі жолаушы ҚТЖ пойыздарымен сапарға шыққан
ҚТЖ келбеті
24.06.2025
Апаттың алдын алған машинист «Ерлігі үшін» медалімен марапатталды
Спорт
24.06.2025
Семейде теміржол ардагерлерін еске алу турнирі өтті